Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm Lớp 3 trong trường tiểu học

 MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỂ LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP 
 TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN:
 Trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, cùng với việc đẩy mạnh phát 
triển các ngành kinh tế mũi nhọn, Đảng và nhà nước ta đã đặc biệt chú trọng phát 
triển sự nghiệp Giáo dục – Đào tạo. Giáo dục – Đào tạo được xem là quốc sách 
hàng đầu trong giai đoạn cách mạng mới của đất nước. Để tiến hành sự nghiệp 
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước Đảng và nhà nước ta hết sức coi trọng 
nhân tố con người. Không phải đến bây giờ mà ngay từ buổi đầu cuộc cách mạng 
Đảng và Bác Hồ kính yêu đã đặc biệt chú trọng đến công việc đổi mới con người, 
coi đó là cơ sở, là nền tảng để xây dựng và phát triển đất nước. Và cũng không 
phải ngẫu nhiên mà Nghị quyết TW2 khoá IIX lại một lần nữa Đảng ta khẳng định 
“ Giáo dục – Đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Điều đó chứng tỏ rằng đường lối 
phát triển đất nước đã được Đảng và nhà nước ta xác định là đúng đắn. Như vậy 
giáo dục có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế – xã hội mà còn là nòng 
cốt, yếu tố quan trọng của sự phát triển ấy là nguồn nhân lực. “ Muốn tiến hành 
CNH – HĐH thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục – đào tạo, phát huy nguồn 
lực con người – yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”. Một trong 
những nhiệm vụ cơ bản của Giáo dục – Đào tạo hiện nay là hình thành và phát 
triển nhân cách học sinh toàn diện theo mục tiêu phát triển nguồn nhân lực phục 
vụ sự nghiệp CNH – HĐH đất nước. Để tạo ra những con người có tài, có năng 
lực và phẩm chất tốt là trách nhiệm to lớn của hệ thống giáo dục nói chung và 
nhà trường Tiểu học nói riêng, trong có vai trò hết sức to lớn và quan trong của 
người giáo viên chủ nhiệm lớp.
 GV chủ nhiệm lớp ở Tiểu học có một vai trò vô cùng quan trọng trong việc 
hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu 
dài về đạo dức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh 
tiếp tục học tốt lên những lớp trên. Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động 
học tập của học sinh, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các 
hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể, và cả hoạt 
động tự học ở nhà của học sinh. Vì vậy, tôi khẳng định rằng công tác chủ nhiệm 
lớp ở Tiểu học là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết định đến chất lượng 
giáo dục toàn diện cho học sinh.
 Ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học, cùng một khối lớp, chất lượng 
học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối năm, chất 
lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh lớp này lại vượt trội hẳn so với các lớp 
khác; sĩ số của lớp này duy trì 100% nhưng ở những lớp khác lại có tới 2, 3 học 
sinh bỏ học, thậm chí có em đang ở nhà nhưng vẫn không thể vận động đi học trở 
lại được. Tất cả những điểm khác biệt đó đều do giáo viên chủ nhiệm lớp tạo ra. 
Giáo viên chủ nhiệm nào có tinh thần trách nhiệm cao, tận tâm với học sinh của + Thứ hai: Phải xác định được vị trí và mối quan hệ giữa giáo viên và học 
sinh trong quá trình dạy học. Phải xem học sinh là trung tâm của vấn đề. Chúng 
hoàn toàn chủ động trong mọi công việc từ nhận thức, tư duy đến thái độ và hành 
vi ứng xử.
 + Thứ ba: Tìm hiểu sự tác động của gia đình và xã hội đối với học sinh lứa 
tuổi bậc tiểu học.
 III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
 – Đưa ra một số biện pháp hay trong công tác chủ nhiệm.
 – Điều tra phân tích tổng hợp số liệu.
 – Một số biện pháp về công tác chủ nhiệm lớp của bản thân ở lớp 3 mà tôi 
phụ trách.
 IV. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
 – Đối tượng nghiên cứu là học sinh lớp 3.
 V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
 – Nghiên cứu để tìm ra những biện pháp hữu hiệu để làm tốt công tác chủ 
nhiệm nói chung và công tác chủ nhiệm đối với học sinh lớp 3 nói riêng.
 VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
 – Phương pháp phân tích tổng hợp và đúc rút kinh nghiệm
 – Phương pháp quan sát
 – Phương pháp vấn đáp nhiệm cần có uy và có sức cảm hoá thuyết phục, có bản lĩnh để xử lí kịp thời các 
tình huống sư phạm đa dạng, phải biết đối xử khéo léo, công bằng và nghiêm minh 
trong nhận xét, đánh giá đối với học sinh; là người chịu trách nhiệm về sự phát 
triển toàn diện của học sinh lớp mình phụ trách. Hoạt động của giáo viên chủ 
nhiệm về bản chất là một trong những hoạt động sáng tạo nhất trong quá trình 
giảng dạy; là người xây dựng kế hoạch giáo dục riêng để giáo dục tập thể học sinh 
lớp mình; biết tìm hiểu, nghiên cứu đối tượng để xây dựng kế hoạch phát triển tập 
thể học sinh, tạo nên sự đoàn kết thống nhất trong lớp, tạo điều kiện để phát huy 
ý thức tự quản của học sinh, xây dựng đội ngũ cán bộ lớp có năng lực để điều 
hành hoạt động của lớp; chủ động tiếp xúc với học sinh để nắm bắt về điều kiện 
và hoàn cảnh của học sinh; động viên, an ủi giúp cho các em có hoàn cảnh khó 
khăn hoặc ốm đau, bệnh tật cố gắng yên tâm học tập và biết vượt khó vươn lên. 
Điều đó vừa là trách nhiệm, vừa thể hiện được tình người trong mối quan hệ Thầy 
– Trò, tạo được ấn tượng tốt và xây dựng nên hình ảnh đẹp đẽ, cao cả của những 
người thầy, cô giáo trong ký ức các em học sinh.
 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
 Nhận lớp đầu năm học với tổng số 29 học sinh, trong đó có 17 em nữ và 11 
em nam. Mặc dù các em rất đáng yêu, lanh lợi nhưng cũng rất tuỳ tiện trong các 
hoạt động của lớp. Một số em lại hay hờn dỗi và thường xuyên nói xấu bạn; có 3 
em nam hay quậy phá, chọc ghẹo các bạn trong lớp gây ồn ào, mất trật tự trong 
giờ học nhưng lại học rất yếu, khi có mặt thầy cô đó thì các em tương đối trật tự 
nhưng khi giáo viên vừa quay lưng thì các em lại làm ồn. Qua đó, cho thấy các 
em chỉ sợ cô chứ chưa nhận thức được việc mình làm; có 3 em phải ở nhờ nhà 
ông bà nội ( ngoại) vì cha mẹ đi làm ăn xa, cha mẹ bỏ nhau, hoàn cảnh khó khăn 
nên không có đủ sách vở cũng như đồ dùng học tập. Qua khảo sát đầu năm thì có 
đến 17% học sinh đạt mức chưa hoàn thành mặc dù tôi thấy các em có khả năng 
tiếp thu khá,
 Sau ®©y lµ kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ n¨ng lùc phÈm chÊt vµ häc lùc khi cha cã 
kinh nghiệm ë ®Çu n¨m häc:
 Năng lực, phẩm chất Học lực
 Tổng Tốt
 Lớp Đạt CCG HTT HT CHT
 số
 SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
 3A 29 10 34,5 16 55,2 3 10,3 8 27,6 16 55,2 5
 17,2
 – Gần một tháng đầu năm học tôi rất mệt và tốn nhiều thời gian để ổn định 
lớp. Nhưng cũng trong thời gian này tôi đã nghiên cứu nắm vững đối tượng, 
nguyên nhân để tìm biện pháp tháo gỡ để nhằm lập lại trật tự, nề nếp và tôi đã đưa 6. Môn học cảm thấy khó.
7. Những người bạn thân nhất trong lớp..
8. Sở thích
9. Địa chỉ ( số điện thoại) gia đình..
 Thông qua phiếu điều tra tôi nắm được đầy đủ thông tin cần thiết của từng 
học sinh để ghi vào sổ chủ nhiệm. Và quan trong hơn là tôi đã hiểu một phần về 
học sinh của mình, điều đó giúp tôi rất nhiều trong công tác giảng dạy và giáo dục 
học sinh. Tôi đã trực tiếp đến gặp mặt một số phụ huynh lớp mình để biết được 
điều kiện sống của học sinh. Mục đích đi thăm gia đình phụ huynh nhằm qua tiếp 
xúc với phụ huynh để biết được phụ huynh quan tâm đến việc học tập của học 
sinh như thế nào. Từ đó tôi có kế hoạch chủ nhiệm cụ thể rõ ràng và chỉ đạo, 
hướng dẫn học sinh theo kế hoạch đó.
 1.2. Một lớp học có nề nếp và chất lượng tốt là nhờ một phần lớn vào sự hỗ 
trợ của ban cán sự lớp. Việc bầu chọn ban cán sự lớp là một việc cần thiết mà 
người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay khi mới nhận lớp. GV 
phải phân tích cho học sinh hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của người lớp trưởng, lớp 
phó. Tổ chức cho học sinh xung phong ứng cử, sau đó chọn 5 em tiêu biểu để bầu 
chọn 3 em. Những em đạt số phiếu cao nhất sẽ được chọn vào ban cán sự lớp.
 1.3. Sau khi bầu chọn được ban cán sự lớp thì nhiệm vụ tiếp theo là phân 
công nhiệm vụ cụ thể và giao trách nhiệm cho ban cán sự lớp.
 – Nhiệm vụ của lớp trưởng : Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp, điểm 
danh sĩ số của lớp, điều khiển các bạn xếp hàng.
 – Nhiệm vụ của hai lớp phó: Kiểm tra bài 15 phút đầu buổi, giúp đỡ các bạn 
học yếu học bài, làm bài, phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật.
 Nhiệm vụ của mỗi em tôi ghi rõ ràng trong một cuốn sổ sau đó phát sổ cho 
các em. Tôi hướng dẫn các em cách ghi chép trong sổ một cách cụ thể. Mỗi em 
sẽ làm đúng nhiệm vụ của mình.
 – Số học sinh trong lớp được chia làm 3 tổ, mỗi tổ có một tổ trưởng. Tổ 
trưởng chịu trách nhiệm phân công, điểu khiển các bạn trong tổ làm trực nhật. 
Lớp phó lao động chịu trách nhiệm kiểm tra công việc trực nhật hàng ngày của 
lớp.Tổ nào làm không tốt, lớp phó lao động có quyền phạt tổ đó làm trực nhật 
thêm một ngày. Và trong mỗi tiết học, học sinh phải thể hiện tinh thần tự quản, tự 
theo dõi nhắc nhở nhau giữ sạch lớp cũng như nề nếp lớp.
 Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp, lớp trưởng, lớp phó báo cáo các mặt 
hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản các em vẫn tái phạm, tôi phải đến nhà tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp giúp 
đỡ, giáo dục các em.
 – Hàng ngày, tôi luôn khích lệ và biểu dương các em kịp thời, ca ngợi những 
ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình khuyết điểm. Tôi cố tìm ra những ưu 
điểm nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen, tôi cũng 
không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục và ngày càng hoàn thiện 
hơn.
 – Khi nói chuyện, khi giảng, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm của 
học sinh, tôi luôn thể hiện cho các em thấy tình cảm yêu thương của một người 
thầy đối với học trò. Theo qui luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy trước 
sau cũng sẽ được đáp lại bằng tình cảm của học trò. Lòng nhân ái, bao dung, đức 
vị tha của người thầy luôn có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. 
“Lớp học thân thiện” chỉ có được khi người thầy có tấm lòng nhân hậu, bao dung, 
hết lòng vì học sinh thân yêu của mình. Có một người thầy như vậy thì chắc chắn 
học sinh sẽ chăm ngoan, tích cực và ham học, thích đi học.
 2.2. Xây dựng mối quan hệ bạn bè:
 Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình 
ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh Tiểu học cũng vậy, nếu các em có 
nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp 
đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học giỏi sẽ giúp những em học yếu; ngược lại, em học 
yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà không phải e ngại, xấu hổ . 
Tục ngữ có câu “Học thầy không tày học bạn”. Nhưng trong thực tế, một lớp học 
thường xuất hiện nhiều nhóm học trò. Các em chia bè phải, phân biệt giàu nghèo, 
hay nói xấu hoặc châm chọc nhau. Những em nữ thì hay dỗi, hay hờn giận. Còn 
các em nam thì hăm he đánh nhau, trả thù nhau. Tuy các em chưa gây ra chuyện 
gì nghiêm trọng nhưng nó vẫn ảnh hưởng xấu đến tình cảm bạn bè và chất chất 
lượng học tập của lớp. Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn quan tâm đến vấn đề 
này. Xây dựng được mối quan hệ bạn bè đoàn kết, gắn bó thì tôi sẽ xây dựng được 
nề nếp lớp học, tiến tới xây dựng môi trường học tập thân thiện. Từ môi trường 
học tập thân thiện đó, chất lượng học tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao.
 Để xây dựng mối quan hệ bạn bè thân thiết, đoàn kết, gắn bó, sẵn sàng giúp 
đỡ nhau trong học tập, tôi luôn tạo ra các hoạt động, các vấn đề đòi hỏi sự hợp tác 
của nhiều học sinh. Cách làm cụ thể như sau:
 – Trong mỗi tiết học, tôi thường xuyên chia nhóm ngẫu nhiên. Tiết học này, 
các em chung nhóm với bạn này, nhưng tiết sau, các em lại chung nhóm với bạn 
khác. Lúc đầu có em chưa chịu, tuy ngồi chung nhóm nhưng có em lại quay mặt 
ra chỗ khác, hoặc ngồi im không tham gia, ai muốn làm gì thì làm; có nhóm lại 
cãi nhau, không ai chịu làm nhóm trưởng hoặc đùn đẩy nhau không chịu ghi kết 
quả thảo luận vào phiếu, dẫn đến không hoàn thành nhiệm vụ. Trước tình trạng 
đó, tôi tuyên bố sẽ đánh giá kết quả của từng nhóm và lấy kết quả đó chung cho