Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng CNTT trong giảng dạy môn Âm nhạc ở Khối 3, 4, 5

 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài
 Âm nhạc là một món ăn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống của 
chúng ta, đặc biệt là sau mỗi giờ học tập và làm việc căng thẳng, người ta lại tìm đến 
Âm nhạc để xua tan đi những căng thăng, lo toan trong cuộc sống. Đặc biệt trong các 
trường phổ thông hiện nay, môn Âm nhạc đang có một vị trí đáng kể với tư cách là một 
môn học độc lập. Nhất là lứa tuổi tiểu học, đây là giai đoạn mà trí não của trẻ phát triển 
mạnh nhất. Bởi vậy, trong các trường Tiểu học, vai trò của giáo dục âm nhạc trong việc 
xây dựng và phát triển nhân cách cho học sinh là hết sức quan trọng. Kết hợp giáo dục 
và âm nhạc sẽ khơi dậy trong trẻ thơ bao niềm đam mê, tình yêu quê hương đất nước, 
tình cảm gia đình, thầy cô, bè bạn .
 Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo 
dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong những năm gần đây nắm bắt được tình 
hình thực tế những đòi hỏi của sự phát triển xã hội, Bộ giáo dục và đào tạo đã điều 
chỉnh bộ môn giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. 
Âm nhạc trong trường phổ thông tuy không đào tạo các em thành ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng 
thông qua môn học này hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, hình thành 
các kĩ năng, kĩ xảo, đặc biệt giúp các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, phong 
phú hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn về mọi mặt văn, thể, mỹ tạo cơ sở giúp 
các em học tốt các môn học khác.
 Đổi mới phương pháp giáo dục nhằm tích cực hoá quá trình học tập của học sinh; 
để thực hiện được điều này, ngoài sự nghiên cứu về phương pháp truyền giảng, phương 
pháp tổ chức lớp học thì giáo viên còn phải nghiên cứu sử dụng các thiết bị công nghệ 
thông tin, các phần mềm hỗ trợ dạy học để ứng dụng. Công nghệ thông tin trong trường 
học được đẩy mạnh ứng dụng trong nhiều năm qua đã từng bước nâng cao chất lượng 
dạy học, tích cực thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục. 
 Trong những năm gần đây, sự bùng nổ việc ứng dụng công nghệ thông tin trên 
toàn cầu trong mọi phương diện đã trở nên rất phổ biến và không thể thiếu trên mọi 
lĩnh vực công việc.
 Ở Việt Nam nói chung và trong ngành giáo dục nói riêng việc sử dụng công nghệ 
thông tin đã trở nên phổ cập và mang tính thường nhật. Với việc giáo dục bộ môn Âm 
nhạc trong nhà trường phổ thông cũng vậy, trong mỗi tiết học Âm nhạc giờ đây để thoát 
khỏi cách dạy chay hoặc có chăng là với vài thứ đồ dùng lạc hậu, tính trực quan và 
thẩm mĩ thấp, người giáo viên có thể khai thác và sử dụng công nghệ thông tin như một 
công cụ hữu ích để việc giảng dạy Âm nhạc trở nên hấp dẫn và mang tính chuyên 
nghiệp hơn. Mọi thông tin, tài liệu hỗ trợ cho công việc giảng dạy Âm nhạc có thể khai 
thác được trên mạng Internet, các bài dạy đều có thể thiết kế trên máy tính...để trong 
giờ dạy người giáo viên sẽ không còn phải đưa những giáo cụ cũ mòn hay những bức 
tranh minh họa tĩnh lặng với tính minh họa không cao, hay những bản nhạc với chất 
lượng thu thanh kém cho học sinh nghe... 
 Vì vậy nhằm phát huy tính tích cực của công nghệ thông tin trong việc giảng dạy 
môn Âm nhạc, đặc biệt là trong các tiết học Âm nhạc thưởng thức như: Giới thiệu nhạc 
 1 PHẦN II.GIẢI QUYẾT VẦN ĐỀ
 1.Cơ sở lý luận:
 * Tri giác:
 - Tri giác trẻ em lứa tuổi học sinh Tiểu học thường gắn với hoạt động cụ thể như: 
cầm, nắm, sờ, mó, "Trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một 
làm". Vì thế trực quan sinh động giúp các em có tri giác tốt hơn.
 * Trí nhớ:
 - Trí nhớ của học sinh Tiểu học là trí nhớ trực quan tưởng tượng, sở dĩ học sinh 
nhớ được kiến thức bài học đều đến với các em từ 5 giác quan: Thị giác (nhìn); Xúc 
giác (sờ, mó); Vị giác (nếm); Khứu giác (ngửi); Thính giác (nghe). Do đó những hình 
ảnh và âm thanh trực quan sinh động sẽ giúp các em ghi nhớ bài học nhanh nhất và lâu 
nhất.
 Tóm lại: Quá trình nhận thức của học sinh tiểu học rất cần đến những phương 
tiện trực quan sinh động, chính vì những đặc điểm đó mà sử dụng đồ dùng dạy học 
thông qua công nghệ thông tin đối với học sinh tiểu học là rất thích hợp và cần thiết.
 2. Thực trạng:
 * Đặc điểm, tình hình chung của trường Tiểu học Chu Minh:
Trường Tiểu học Chu Minh đóng trên địa bàn xã Chu Minh huyện Ba Vì. Thành phố 
Hà Nội
Tổng số CBVC : 37 ; CBQL: 2 ; Tổng phụ trách Đội : 1;.
-Tổng số học sinh : 697 em; 
 * Một số thuận lợi và khó khăn khi thực hiện việc ứng dụng công nghệ thông tin 
vào giảng dạy bộ môn âm nhạc ở trường Tiểu học Chu Minh:
 a/Thuận lợi – Khó khăn
 Thuận lợi:
 * Nhà trường:
 - Với phương châm đi trước đón đầu trong phương hướng, nhiệm vụ giáo dục, 
trường TH Chu Minh. đã sớm triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi 
mới phương pháp dạy học và coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường và là 
tiêu chí đánh giá mỗi giáo viên.
 - Được sự ủng hộ của các cấp, ban ngành cũng như BGH nhà trường trong những 
năm học vừa qua .Do vậy mà cơ sở hạ tầng cùng các trang thiết bị hiện đại hỗ trợ cho 
việc giảng dạy ngày càng đầy đủ,đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn giảng dạy.
 * Giáo viên: 
 - Được tham gia các lớp tập huấn sử dụng công nghệ thông tin . 
 - Khá thành thạo khi sử dụng các phần mềm tin học. 
 - Nhiệt tình, sáng tạo, có ý thức đổi mới phương pháp dạy học.
 * Học sinh: 
 - Được học tin học từ khối lớp 3, 4, 5.
 - Học sinh thường rất say mê và hứng thú học tập môn âm nhạc, đặc biệt là những 
tiết học có sử dụng công nghệ thông tin. 
 - Đa số HS có tinh thần học tập tốt, chăm ngoan, lễ phép với mọi người.
 Khó khăn:
 3 Sử dụng phần mềm Encore 4.5, Final 2.0 để chép lại các tiến trình như: Luyện 
tập tiết tấu, luyện tập cao độ, bài tập đọc nhạc, lời ca rồi trình chiếu trên phần mềm 
PowerPoint theo ý đồ của giáo viên.
 * Dạy bài giới thiệu nhạc cụ:
 Sử dụng mạng Internet khai thác hình ảnh, lịch sử ra đời, tính năng, cách sử 
dụng của các nhạc cụ dân tộc Việt Nam cũng như các nhạc cụ nước ngoài với âm 
thanh thực minh họa.
 * Dạy kể chuyện âm nhạc, giới thiệu nhạc sĩ, nghe nhạc
 Sử dụng mạng Internet để khai thác chân dung một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế 
giới như: Mozart, Beethoven, Chopin, Tschaikowski...và các tác phẩm Âm nhạc nổi 
tiếng của các nhạc sĩ này được thu thanh với chất lượng cao nhằm minh họa bằng âm 
thanh chuẩn của các tác phẩm này.
 c. Biện pháp cụ thể và kết quả khảo nghiệm,giá trị khoa học của vấn đề nghiên 
cứu 
 1. Phân môn dạy hát:
 Thông thường trong một tiết học dạy hát người giáo viên thường sử dụng tranh 
ảnh để minh họa cho nội dung và phần nhạc và lời của bài hát được photo to ra , tô màu 
rồi treo lên bảng, cách làm này đến nay đã trở nên nhàm chán đối với học sinh. Thực 
tế với cách giới thiệu bài vẫn là tranh ảnh minh họa nhưng chất lượng những bức ảnh 
rất cao có thể là ảnh động thì tác dụng của nó đã vượt trội so với cách làm cũ.
 Ví dụ: 
 Giới thiệu học hát bài: “Những bông hoa những bài ca”. Nhạc và lời: Hoàng 
Long ( Âm nhạc lớp 5 –Tiết 9 - trang 18)
 Thông qua các hiệu ứng trình chiếu của phần mềm Powerpoint, các bức ảnh này có 
thể chuyển động theo ý đồ của giáo viên với phần giai điệu của bài hát được lồng ghép trực 
tiếp có thể phát đồng thời trong quá trình người giáo viên giới thiệu bài.
 5 Với phần rèn luyện các kỹ năng như vận động phụ họa hoặc tập biểu diễn, tùy 
thuộc vào nội dung từng bài hát cụ thể mà người giáo viên có thể lồng ghép các Video 
clip vào cho học sinh xem và tự tìm cách vận động phụ họa hay biểu diễn một cách 
hoàn toàn chủ động và sáng tạo.
 Ngoài ra việc xây dựng các kỹ năng hát nâng cao cũng rất dễ xây dựng trên một 
sơ đồ trực quan, thay cho việc giáo viên phải giải thích, dẫn giải.
 Ví dụ: 
 Bài hát “ Ước mơ” ( Nhạc : Trung Quốc -Lời Việt : An Hòa) Tiết 12 – trang 22 
sách Âm nhạc lớp 5
 Hát đệm:
 Nhóm1:
 Gió vờn cánh hoa bay dưới trời, 
 đàn bướm xinh dạo chơi...
 Nhóm 2: ( Nhắc lại ) Đàn bướm xinh dạo chơi
 Nhóm1: ( Hát tiếp ) Trên cành cây 
 chim ca líu lo, như hát lên bao lời mong chờ...
 Nhóm 2: ( Nhắc lại ) Như hát lên bao 
 lời mong chờ
 ....
 Học sinh chỉ cần quan sát sơ đồ trên và nghe giáo viên gợi ý là đã tự biết nhiệm 
vụ của nhóm mình
 2. Phân môn Dạy tập đọc nhạc:
 Ở lớp 4 và lớp 5 chương trình dạy tập đọc nhạc đòi hỏi giáo viên phải lần lượt 
rèn cho học sinh các kỹ năng cần thiết như: Luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu, tập đọc 
nhạc, ghép lời ca. Nếu chỉ đơn thuần treo tranh bài tập đọc nhạc lên bảng rồi với một 
cây đàn và giáo viên lần lượt thực hiện các thao tác trên thì học sinh sẽ tiếp thu bài một 
cách mơ hồ, thậm chí dẫn đến tình trạng học sinh học vẹt (Nghe bạn đọc rồi bắt chước 
đọc theo). Vậy thì với phần thiết kế bài giảng trên máy vi tính một cách trực quan, cụ 
thể các kỹ năng cần thực hiện học sinh sẽ dễ dàng tiếp thu bài một cách chủ động tích 
cực bởi nếu bài giảng giáo viên thiết kế tốt đã gây sự tò mò của học sinh ngay từ đầu 
tiết học.
 Ví dụ: Sử dụng phần Encor 4.53 để soạn giảng bài tập đọc nhạc TĐN số 6 “ Múa 
vui” trang 31 ( sách Âm nhạc 4)
 7 Sau khi học sinh tự quan sát và trả lời hệ thống các câu hỏi trên, lúc này tự bản 
thân mỗi học sinh đã bắt đầu nắm được các kỹ năng cơ bản và các yêu cầu của bài tập 
đọc nhạc. Và học sinh đã có thể tự vỡ bài thông qua sự hướng dẫn, hỗ trợ của giáo 
viên:
 * Ghép lời ca:
 - Khi hoàn thành các yêu cầu của bài học giáo viên có thể cho học sinh ôn bài 
 bằng cách chơi trò chơi.
 Soạn thảo trên phần mềm Violet 1.5 “Nhận biết Nhạc sĩ qua tên bài hát”
 Trên màn hình sẽ là các câu hỏi, giáo viên yêu cầu học sinh trả lời nhanh các câu 
hỏi chắc nghiệm. 
 3. Phân môn dạy âm nhạc thường thức:
 Trong chương trình âm nhạc lớp 4 và 5 ngoài việc học hát, tập đọc nhạc học sinh 
còn được giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam và nhạc cụ nước ngoài, được nghe 
kể chuyện về một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giớiVới dạng bài dạy này nếu giáo 
viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không cao, 
 9 Ví dụ: “Giới thiệu một số nhạc cụ nước ngoài “ Tiết 10 – trang 20 sách Âm 
 nhạc 5
 KÌn Saxophone
* Năm 1840 ông Aldonphe Sax 
(Người Bỉ) đã chế tạo ra 1 loại
kèn và lấy chính tên mình để đặt
tên cho cây kèn này.
* Đến năm 1857 ông trở thành
giáo sư bộ môn kèn Saxophone 
tại Nhạc viện Paris.
* Sau đó kèn Saxophone được
sử dụng trong một số tác phẩm
Giao hưởng. Đến đầu thế kỷ XX 
thì Saxophone là nhạc cụ chủ lực
trong các dàn nhạc Jazz. 
 KÌn Trompette
 * Kèn Trumpet có xuất 
 xứ ở Ai Cập từ thời xa 
 xưa và được sử dụng
 trong nhiều nghi lễ và
 trong quân đội thay cho
 Tù và. 
 * Ngày nay, kèn Trumpet 
 được sử dụng cho nhiều 
 mục đích và nhiều loại
 hình âm nhạc như: Nhạc 
 cổ điển, jazz, rock, 
 blues, pop và nhạc đồng 
 quê...
 KÌn Clarinette
 * Lịch sử của kèn Clarinette bắt
 đầu từ một nhạc cụ có tên
 Chalumeau, là một loại kèn ống
 dài, ra đời từ thời Trung cổ. Đến
 ngày nay, qua bao nhiêu đổi
 thay Clarinette đã có nhiều cách
 tân để có thể chơi được nhiều
 âm vực khác nhau trong dàn
 nhạc giao hưởng. 
 * Clarinette là một nhạc cụ rất
 thông dụng, phù hợp với nhiều
 thể loại âm nhạc khác nhau
 như: opera, pop, jazz, thính
 phòng... 
 11