SKKN Một vài biện pháp quyết định sự thành công trong giờ dạy học Âm nhạc Khối 3

 PHẦN A - ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
 Đối với học sinh tiểu học hiện nay,ngoài việc đổi mới các môn học cơ bản 
thì. Âm nhạc là một trong những môn cần phải đổi mới để đem lại hiệu quả hơn, 
trong việc hình thành kỹ năng nghe, hát cho học sinh tiểu học. Âm nhạc tác 
động trực tiếp vào tinh thần con người khiến ta có cảm xúc và tạo nên nhiều 
cảm hứng trong lao động, được biểu hiện qua 3 chức năng cụ thể: Âm nhạc có 
chức năng giải trí, giáo dục, nhận thức, âm nhạc lành mạnh đem đến cho con 
người một khoái cảm, làm cho con người nghe thích thú, sảng khoái,thoải mái 
và tràn đầy năng lượng. Âm nhạc có chức năng giáo dục rất cao, ví dụ như bài 
hát về mẹ có thể làm cho người nghe cảm thấy yêu thương mẹ nhiều hơn ,từ đó 
hình thành nên tính cách ,đạo đức của con người .Ví dụ bài hát về cách mạng 
cách mạng nó biểu hiện tư tưởng của cuộc cách mạng, động thời còn là phương 
tiện giáo dục quần chúng. Giáo dục phổ thông nhằm giáo dục học sinh phát triển 
toàn diện, không những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hoá mà còn phát 
huy năng lực cảm thụ âm nhạc và những năng khiếu âm nhạc khác.Từ đặc trưng 
bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật đòi hỏi cảm xúc và sự hứng thú cao.
 Từ những lý do nói trên, bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp giảng dạy 
môn Âm nhạc, tôi nhận thấy việc gây hứng thú cho học sinh trong học tập Âm 
nhạc là một trong những giải pháp hết sức quan trọng trong việc nâng cao chất 
lượng dạy và học. Vì vậy nó là động lực giúp tôi đi sâu nghiên cứu đúc rút kinh 
nghiệm . Tôi đã mạnh dạn đưa ra và áp dụng: (Một vài biện pháp quyết định sự 
thành công trong giờ dạy học Âm nhạc khối 3)
2. Mục đích nghiên cứu
 -Nghiên cứu thực trạng dạy môn âm nhạc tiểu học nói chung để từ đó đề 
xuất các biện pháp giúp học sinh có nhiều hứng thú cho môn học .
 - Mục đích của giáo dục âm nhạc trong nhà trường tiểu học cần hướng tới 
đó là: 
 + Học sinh có sự hiểu biết về văn hóa âm nhạc nhất định, sự hiểu biết, cảm 
thụ âm nhạc và khả năng hát, biểu diễn về âm nhạc. 
 * Tính cấp thiết của đề tài
 Âm nhạc có vị trí rất quan trọng. Trong nhà trường phổ thông, đặc biêt là ở 
bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các con thành những ca sỹ, nhạc sỹ, 
nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các con những kiến thức ban 
đầu, đặc biệt là trang bị cho các con có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, 
giúp các con phát triển hiền hoà, toàn diện hơn, từ đó giúp các con học tốt các 
môn học khác.
 1/15 - Phương pháp đặt câu hỏi trong tiết học âm nhạc thể vấn đáp: Từ những 
kiến thức đã có sẵn trong SGK, GV nên đặt những câu hỏi mang tính suy luận, 
sáng tạo như vậy sẽ thu hút được sự chú ý của các con. Ví dụ: Ở phần giới thiệu 
nhạc cụ dân tộc, khi GV giới thiệu đàn Nguyệt, đàn Tranh, đàn Tứ,đàn Tì Bà , 
thì nên đặt câu hỏi vui “vì sao người ta lại đặt tên cho đàn này là như 
vậy?”.Các con đã được nghe những loại nhạc cụ này chưa . Hoặc khi giới thiệu 
tác giả, tác phẩm thì GV nên hỏi thêm về những tác phẩm khác ,các em đã được 
nghe ,được hát của nhạc sĩ ngoài những bài đã có trong SGK.
 - Phương pháp kể chuyện trong tiết học âm nhạc: Trong các giờ học Âm 
nhạc kẻ chuyện luôn thu hutas sự tập chung cao độ của học sinh ngoài những 
thông tin đã có trong SGK, nếu GV có những câu chuyện về tác giả, tác phẩm 
hay các tư liệu về sinh hoạt âm nhạc, về các loại nhạc cụ thì sẽ thu hút được sự 
tập trung chú ý của HS vào bài học, giúp các con dễ nhớ hơn nội dung bài học 
và góp phần tích cực trong việc giáo dục đạo đức, tình cảm cho các con thông 
qua bộ môn. Thực tế trong tiết dạy, GV kể các câu chuyện về nhạc sĩ hay sự ra 
đời của các bài hát thì HS rất chú ý lắng nghe.
 - Phương pháp dạy nhạc lý - tập đọc nhạc cho học sinh tiểu học : Là phần 
học tạo nên không khí căng thẳng ít hứng thú đối với học sinh .Học sinh thường 
cảm thấy mệt mỏi căng , khi dạy về nhạc lý giáo viên thường định nghĩa, giảng 
giải ít xuất phát từ thực tiễn âm nhạc qua các ví dụ sinh động để rút ra nhận nhận 
xét, kết luận. Về tập đọc nhạc các giáo viên chịu ảnh hưởng sâu sắc phương 
pháp dạy cho học sinh chuyên nghiệp âm nhạc, gây nên tâm lý căng thẳng nặng 
nề không cần thiết, làm cho học sinh sợ tập đọc nhạc. Những tiết dạy như vậy 
thường kém hiệu quả, học sinh không hứng thú học. Vì vậy để tạo cho các em sự 
hứng thú trong học tập cách dạy tập đọc cao độ nên cho các em dự vào tiếng đàn 
làm mẫu của giáo viên, kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được quan 
tâm nhiều hơn nữa bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. Giáo viên đàn 
từng câu ngắn để các em đọc theo đúng tên nốt nhạc và cuối cùng học sinh trong 
lớp đọc đúng được cả bài đọc nhạc.
 - Phương pháp sử dụng tranh ảnh Minh họa 
 : Trong SGK mỗi bài âm nhạc đều có tranh ảnh minh họa nhưng chất lượng 
chưa cao, chủ yếu là hình đen trắng. Việc phóng to những bức ảnh đó và tạo 
màu sắc cho bức tranh sẽ giúp HS quan sát rõ hơn, hấp dẫn hơn hoặc GV có thể 
vào internet tìm những tranh đẹp sinh động hơn phù hợp với bài dạy. Điều này 
sẽ góp phần làm cho giờ học sinh động và hiệu quả hơn. Bên cạnh đó GV có thể 
sưu tầm các tranh ảnh từ các tư liệu khác để giới thiệu cho HS.
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
 3/15 Học sinh trong tiết học Âm nhạc 
1.2. Một số khái niệm cơ bản
 Như chúng ta đã biết âm nhạc có vai trò rất to lớn, âm nhạc đem đến những 
khoái cảm thẩm mỹ cao, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống 
của con người. Vì vậy tạo cho các con say mê hứng thú học tập là rất cần thiết.
 Ta đã biết rằng bất kì làm việc gì nếu có hứng thú thì sẽ đi đến thành công, 
đặc biệt là đối với học sinh do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi các con. Nếu thích 
thú thì các con sẽ làm tốt, khi hoạt động nhận thức của các con dựa trên cơ sở 
của hứng thú nó sẽ trở nên hào hừng, thoải mái và dễ dàng.
 Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Đối với âm 
nhạc, tạo cho các con hứng thú trong học tập không chỉ nâng cao hiệu quả dạy 
học mà còn làm cho các con vui tươi phấn khởi thoải mái về tinh thần.
 Là một giáo viên giảng dạy bộ môn âm nhạc nhiều năm tại vùng quê còn 
nhiều khó khăn Song để tạo sự hấp dẫn của môn học nhằm cuốn hút học sinh 
trong học tập là điều rất quan trọng.
 Vậy làm thế nào để các con hát đúng giai điệu, đúng tính chất các bài hát, 
đọc đúng độ cao, trường độ, tiết tấu của các nốt nhạc trong một bài tập đọc 
nhạc? Người giáo viên cần tạo cho các con có một tâm thế thoải mái, một hứng 
thú tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan 
trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác giai điệu các bài hát, bài tập 
đọc nhạc. Phải giúp các con hiểu được ý nghĩa lời ca, cảm nhận được những tình 
cảm tươi vui, đằm thắm, nhí nhảnh hay trầm lắng trong giai điệu từng bài hát, 
từng bài tập đọc nhạc.
 CHƯƠNG 2: ĐIỀU TRA THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI
 5/15 Điều tra thực trạng để đưa ra phương pháp dạy phù hợp với học sinh, phù 
hợp với từng dạng bài dạy và gây hứng thú học tập cho học sinh, rèn các kĩ 
năng kĩ sảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ của học sinh mang lại hiệu quả cao nhất 
cho mỗi tiết học. Mỗi lứa tuổi có đặc điểm sinh lí, đặc điểm tâm lý khác nhau 
nên cũng có những khả năng âm nhạc khác nhau. Vì vậy khi thực hiện chương 
trình giáo dục âm nhạc cần phải đưa ra nội dung phù hợp với sự phát triển của 
từng thời kì, từng đặc điểm lứa tuổi học sinh.
 -Phần lớn học sinh trong trường là con em nông thôn nên việc học bài của 
các em còn hạn chế nhất là môn Âm nhạc
 Trong đề tài này Tôi tập chung nghiên cứu đối với học sinh lớp 3. 
 Đối với Học sinh lớp 3: Ở lứa tuổi này các con đã biết tìm thông tin, nghe 
nhạc trên vô tuyến, trên các trang web. Cảm thụ âm nhạc của các con đã có tính 
lựa chọn và phức tạp. Vì thế nội dung về nhạc lí sách giáo khoa giới thiệu cho 
Học sinh những kí hiệu thông thường hay gặp. Những khái niệm ban đầu về các 
yếu tố cơ bản của âm nhạc như giai điệu, tiết tấu nhịp.
2.3. Nội dung và các bước tiến hành điều tra:
 Để cung cấp kiến thức khoa học giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năng 
cho học sinh, giáo viên phải làm cho học sinh ham mê hứng thú học tập làm cho 
quá trình học tập của các con trở nên tự giác tạo nên niềm vui trong sáng và bổ 
ích. Bất kỳ môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú học tập đối với học 
sinh. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn âm nhạc ở trường là nguồn 
cảm hứng là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không phải 
dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh.
 - Đầu tiên phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, 
phần giới thiệu bài:
 - Giáo viên cần phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh 
nhằm gây hứng thú học tập cho các con. 
2.4. Kết quả của điều tra thực trạng học sinh :
 Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường Tiểu 
học Chu Minh, tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn Âm nhạc của học sinh 
lớp 3. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến 
thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi vào một số con gọi là có 
năng khiếu. Còn lại các con khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít có sự 
sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
 Qua quá trình giảng dạy và kiểm tra chất lượng cho thấy các con rất thích 
học bộ môn. Thực tế khi nghe các con thực hiện bài hát hay, bên cạnh những 
con có phong cách trình bày tự nhiên và khá thoải mái vẫn còn một số con chưa 
 7/15 3.2.2. Giáo viên phải biết phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo ,tạo cảm 
hứng của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho các con
 Thực chất của việc học tập là chuổi vấn đề được đặt ra, được nhận thức rồi 
được đặt ra và được nhận thức ở mức độ cao hơn, đặc trưng của môn Âm nhạc 
là thực hành. Thực hành là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học bộ môn. 
Thông qua thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng thực 
hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian chết) 
để tất cả học sinh được nhìn nghe và luyện tập nhiều. Thực tế cho thấy nếu trong 
một tiết học, giáo viên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, học sinh tự 
phát hiện , học sinh dể hiểu, dể nhớ, hay cho các con nghe, tự thể hiện nhiều thì 
sẽ rất có hứng thú học tập và giờ dạy sẽ đạt kết quả cao hơn.
3.2.3. Vận dụng linh hoạt phương pháp và phương tiện dạy học
 Phương pháp dạy học là cách thức rất quan trọng ,con đường hoạt động của 
thầy làm cho trò nắm vững kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực nhận 
thức, hình thành thế giới quan khoa học và nhân cách. 
 Tránh các cách dạy thông báo khô khan tẻ nhạt. Giáo viên phải nắm chắc 
đặc trưng môn học Âm nhạc để có cách dạy cho phù hợp, giờ học âm nhạc phải 
là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm học vui - vui học. Tránh dạy lý 
thuyết trừu tượng và dạy tập đọc nhạc nặng nề, căng thắng. Phải tìm mọi cách 
cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hoá hoạt động của học 
sinh. Bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng.
* Đối với học hát
 Công việc đầu tiên khi hướng dẫn học sinh học một giờ Âm nhạc nói chung 
và tập hát bài mới nói riêng là giúp các con thực hiện qua bước luyện thanh. Do 
cao độ, trường độ của các câu hát thường xuyên thay đổi tác động rất lớn đến 
thanh quản của các con, để bảo vệ thanh đới, bảo vệ giọng và giúp cho giọng 
của các con phát triển bình thường giáo viên phải hướng dẫn các con qua bước 
khởi động, đây là giai đoạn chuẩn bị còn gọi là luyện thanh.
Ví dụ: Mẫu
 9/15 * Đối với nhạc lý:
 Lâu nay khi dạy về nhạc lý giáo viên thường định nghĩa, giảng giải ít xuất 
 phát từ thực tiễn âm nhạc qua các ví dụ sinh động để rút ra nhận nhận xét, kết 
 luận. Không nên gây tâm lý căng thẳng nặng nề không cần thiết, làm cho học 
 sinh cảm thấy nặng nề khi phải nhớ tên nốt nhạc, vị trí nốt nhạc. Những tiết dạy 
 như vậy thường kém hiệu quả, học sinh không hứng thú học. 
 Vì vậy để tạo cho các con sự hứng thú trong giờ học lý thuyết trước hết 
 giáo viên nên cho học sinh làm quen với khuông nhạc bàn tay. Hướng dẫn để 
 các con đọc theo đúng tên nốt nhạc và ghi nhớ.Có thể cho các con chơi trò trơi 
 nhớ tên nốt nhạc 
 Dạy nhạc lý - Tập đọc nhạc, giáo viên phải thật nhẹ nhàng. Khi cho học 
 sinh thể hiện bài thì giáo viên nên cho những học sinh khá thể hiện bài trước để 
 những học sinh trung bình cảm nhận và tự tin hơn khi các con đứng dậy thể 
 hiện bài.
* Đối với dạy âm nhạc thường thức.
- Phương pháp kể chuyện Âm nhạc :
 Trong các giờ học Âm nhạc thường thức ngoài những thông tin đã có trong 
SGK, nếu GV có những câu chuyện về tác giả, tác phẩm hay các tư liệu về sinh 
hoạt âm nhạc, về các loại nhạc cụ thì sẽ thu hút được sự tập trung chú ý của HS 
vào bài học.
 Đặc biệt là phong thái của giáo viên với lối kể chuyện truyền cảm ,giọng kể 
phải thể hiện được cảm xúc , giúp các con dễ nhớ hơn nội dung bài học và góp 
phần tích cực trong việc giáo dục đạo đức, tình cảm cho các con thông qua bộ 
môn. Thực tế trong tiết dạy, GV kể các câu chuyện về nhạc sĩ hay sự ra đời của 
các bài hát thì HS rất chú ý lắng nghe và từ những câu chuyện đó các em rút ra 
được những bài học cho bản thân.
- Phương pháp sử dụng tranh ảnh.
 Trong SGK mỗi bài âm nhạc thường thức đều có tranh ảnh minh họa nhưng 
chất lượng chưa cao, chủ yếu là hình đen trắng. Việc phóng to những bức ảnh đó 
và tạo màu sắc cho bức tranh sẽ giúp HS quan sát rõ hơn, hấp dẫn hơn hoặc GV 
có thể vào internet tìm những tranh đẹp sinh động hơn phù hợp với bài dạy. 
Điều này sẽ góp phần làm cho giờ học sinh động và hiệu quả hơn. Bên cạnh đó 
GV có thể sưu tầm các tranh ảnh từ các tư liệu khác để giới thiệu cho HS. .
 Ngoài ra chúng ta có thể sưu tầm các phóng sự ,clip về những nhân vật 
chúng ta cần giới thiệu 
 11/15