SKKN Rèn kỹ năng nói – viết qua phân môn Tập làm văn Lớp 3 góp phần nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt

 Phßng gi¸o dôc ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n 
 Tr­êng tiÓu häc NguyÔn tr·i 
 --------------
 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Tªn ®Ò tµi:
 “RÌn kü n¨ng nãi-viÕt qua ph©n m«n tËp lµm v¨n 
 líp 3, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng m«n tiÕng 
 viÖt”
 Ng­êi thùc hiÖn: Vò ThÞ HuyÒn YÕn
 Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp 3D
 N¨m häc 2013-2014 cạnh đó, do vốn từ còn hạn chế nên học sinh còn ngại nói vì vậy tiết học chưa 
đạt hiệu quả cao. Xuất phát từ thực tế đó, tôi tiến hành nghiên cứu và thực hiện 
đề tài: “Rèn kỹ năng nói – viết qua phân môn Tập làm văn lớp 3, góp phần 
nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt ” để áp dụng trong giảng dạy.
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
 Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tất cả giáo viên 
và học sinh khối lớp 3.
 Phạm vi đề tài: Do năng lực của bản thân còn hạn chế, vì vậy dựa trên 
thực tế về việc dạy – học phân môn Tập làm văn lớp 3, tôi chỉ trình bày “ Một số 
biện pháp rèn kỹ năng nói – viết qua phân môn Tập làm văn lớp 3, góp phần 
nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt ” nhằm nâng cao chất lượng học tập, giúp 
học sinh học tốt các môn học khác trong chương trình giáo dục bậc Tiểu học.
IV. Mục đích nghiên cứu:
 Đề tài nhằm trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp trong công tác chuyên 
môn. Giúp giáo viên từng bước nâng cao hiệu quả trong giảng dạy phân môn 
Tập làm văn, rèn cho hs kĩ năng nói – viết đoạn văn giàu hình ảnh. Từ đó góp 
phần nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt.
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu:
 Việc nghiên cứu để xây dựng đề tài sáng kiến kinh nghiệm này đã tiến 
hành trong thời gian dài, được bản thân rút kinh nghiệm qua quá trình giảng dạy 
các môn học, đặc biệt là phân môn Tập làm văn. Những kinh nghiệm tích luỹ 
được trong giảng dạy trong đó có sự tiến bộ của học sinh ở phân môn Tập làm 
văn, được giáo viên ghi chép vào nhật kí dạy học. Những kết quả giảng dạy 
được bản thân thường xuyên cập nhật để so sánh, rút kinh nghiệm vào từng thời 
điểm trong năm học và so sánh kết quả với những năm học trước. Từ đó đề ra 
những biện pháp để giảng dạy đạt kết quả cao hơn.
 2 - - luyện cho học sinh khả năng trình bày văn bản nói – viết ở nhiều thể loại khác 
nhau. Vì vậy, giáo viên luôn không ngừng học hỏi, cải tiến phương pháp dạy 
học phù hợp mục tiêu dạy và học để dẫn dắt rèn luyện học sinh thực hành những 
bài văn nói – viết một cách độc lập, sáng tạo.
 Giáo viên luôn ý thức quan tâm, chăm chút học sinh trong từng tiết học. 
Với mỗi loại bài tập, giáo viên đã nghiên cứu kĩ kế hoạch bài dạy để lựa chọn và 
tổ chức những hình thức luyện tập sao cho phù hợp với đối tượng học sinh. Bên 
cạnh đó, giáo viên luôn động viên khuyến khích, khơi gợi ở học sinh trí tưởng 
tượng, óc sáng tạo. Từ đó kích thích được sự tìm tòi ham học hỏi ở học sinh, 
hình thành thói quen học tập tốt phân môn Tập làm văn.
 Để giúp học sinh viết được những bài văn hay, ý tưởng phong phú, sáng 
tạo giáo viên luôn chú trọng rèn kĩ năng nói cho học sinh vì học sinh nói tốt sẽ 
trình bày bài viết tốt.
 Qua các phương tiện thông tin đại chúng: xem đài, đọc sách báo, tài 
liệu giáo viên thường xuyên được tiếp cận với việc đổi mới phương pháp.
 - Học sinh:
 Ở lứa tuổi học sinh lớp ba, các em rất ham tìm tòi học hỏi.
 Nội dung chương trình môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập làm 
văn nói riêng rất phong phú; kênh hình Sách giáo khoa được trình bày đẹp, phù 
hợp tâm sinh lí lứa tuổi các em.
 Học sinh đã nắm vững kiến thức, kĩ năng tạo lập văn bản, kể chuyện, 
miêu tả từ các lớp dưới. Đây là cơ sở giúp các em học tốt phân môn Tập làm văn 
lớp ba.
 2.Khó khăn:
 Tập làm văn là phân môn khó so với các phân môn khác của môn Tiếng 
Việt, vì vậy việc dạy – học ở phân môn này có những hạn chế nhất định.
 Trong việc rèn kĩ năng nói – viết cho học sinh, giáo viên có đầu tư nghiên 
cứu mục tiêu các tiết dạy để lựa chọn các phương pháp và hình thức tổ chức dạy 
học sao cho phù hợp từng đối tượng học sinh, nhưng sự đầu tư chưa sâu nên 
hiệu quả dạy học phân môn Tập làm văn chưa cao. Một số bài trong chương 
 4 - - Chính tả, Tập viết Luyện từ và câu có nội dung phù hợp tiết Tập làm văn sắp 
học; giáo viên cần dặn dò hướng dẫn học sinh quan sát tìm hiểu kĩ đối tượng cần 
nói đến và ghi chép cụ thể hình ảnh, hoạt động ấy vào sổ tay; với những sự việc 
hoặc hoạt động các em không được chứng kiến hoặc tham gia, giáo viên khuyến 
khích các em quan sát qua tranh ảnh, sách báo, trên tivi,hoặc hỏi những người 
thân hay trao đổi với bạn bè. Khi được trang bị những kiến thức cơ bản như thế, 
học sinh sẽ có những ý tưởng độc lập từ đó các em có thể trình bày được bài văn 
chân thực, sinh động và sáng tạo. Trong việc trang bị kiến thức cho học sinh, 
giáo viên không nên áp đặt các em vào một khuôn mẫu nhất định như chỉ định 
học sinh phải quan sát một bức tranh, một sự vật, con người hay một công việc 
cụ thể như thế sẽ hạn chế năng lực sáng tạo của các em. Vì vậy, với bất cứ một 
đề tài nào của một tiết Tập làm văn, giáo viên cần cho học sinh liên hệ mở rộng 
để các em phát huy được năng lực sáng tạo trong bài văn của mình.
2. Tìm hiểu nội dung đề bài:
2.1 Xác định rõ yêu cầu các bài tập:
 Ở mỗi đề tài của loại bài Tập làm văn nói – viết, giáo viên cần cho học 
sinh tự xác định rõ yêu cầu các bài tập. Giúp học sinh tự xác định đúng yêu cầu 
bài tập để khi thực hành các em sẽ không chệch hướng, đảm bảo đúng nội dung 
đề tài cần luyện tập.
2.2 Nắm vững hệ thống câu hỏi gợi ý:
 Sách giáo khoa lớp 3, bài Tập làm văn nói – viết thường có câu hỏi gợi ý, 
các câu hỏi này sắp xếp hợp lí như một dàn bài của một bài Tập làm văn; học 
sinh dựa vào gợi ý để luyện nói, sau đó viết thành một đoạn văn ngắn. Giáo viên 
cần cho học sinh đọc toàn bộ các câu gợi ý để hiểu rõ và nắm vững nội dung 
từng câu; từ đó giúp các em trình bày đoạn văn rõ ràng, mạch lạc đủ ý, đúng từ, 
đúng ngữ pháp. Giúp học sinh nắm vững nội dung từng câu hỏi gợi ý sẽ hạn chế 
được việc trình bày ý trùng lặp, chồng chéo, không có sự liên kết giữa các ý với 
nhau trong đoạn văn.
2.3 Tìm hiểu các câu gợi ý:
 6 - - nhớ lại bằng những câu hỏi nhỏ có liên quan đến yêu cầu bài tập, phù hợp thực 
tế và trình độ học sinh để các em dễ dàng diễn đạt. Nếu trong một bài Tập làm 
văn, học sinh chỉ biết diễn đạt nội dung bằng những gì đã quan sát; hoặc thực 
hành một cách chính xác theo các gợi ý; bài làm như thế tuy đủ ý nhưng không 
có sức hấp dẫn, lôi cuốn người đọc, người nghe. Vì vậy, với từng đề bài giáo 
viên nên có những câu hỏi gợi ý, khuyến khích học sinh liên tưởng, tưởng tượng 
thêm những chi tiết một cách tự nhiên, chân thật và hợp lí qua việc sử dụng các 
biện pháp so sánh, nhân hoá, để từ đó học sinh biết trình bày bài văn giàu hình 
ảnh, sinh động, sáng tạo. 
 4. Hướng dẫn diễn đạt:
 Như đã nói, do tâm lí lứa tuổi nên bài văn thực hành của học sinh lớp 
Ba tuy có ý tưởng, nhưng vẫn còn nhiều sai sót về diễn đạt như: dùng từ chưa 
chính xác, ý trùng lắp, các ý trong đoạn văn chưa liên kết nhau nên trình bày 
chưa rõ ràng mạch lạc. Vì vậy, khi học sinh trình bày, giáo viên phải hết sức chú 
ý lắng nghe, ghi nhận những ý tưởng hay, ý có sáng tạo của học sinh để khen 
ngợi; đồng thời phát hiện những sai sót để sửa chữa. Giáo viên cần đặt ra tiêu 
chí nhận xét thật cụ thể để học sinh làm cơ sở lắng nghe bạn trình bày; phát hiện 
những từ, ý, câu hay của bạn để học hỏi và những hạn chế của bạn để góp ý, sửa 
sai.
 4.1 Hướng dẫn sửa chữa từ:
 Trường hợp học sinh dùng từ chưa chính xác như các từ ngữ chưa phù 
hợp, nghĩa từ chưa hay hoặc từ thông dụng địa phươngví dụ: ‘thầy em rất 
chăm chỉ trong giảng dạy ”, “ cô em thường bận đồ xanh ” khi học sinh phát 
hiện sai sót đó, giáo viên giúp các em sửa chữa thay đổi từ phù hợp. Đối với từ 
học sinh dùng trùng lặp nhiều lần trong một câu, ví dụ: “Bác ba là người hàng 
xóm của em, bác ba rất tốt với em, bác ba luôn giúp em học bài”, giáo viên 
hướng dẫn học sinh lượt bớt từ hoặc dùng từ phù hợp để thay thế. Trong trình 
bày bài văn, học sinh vẫn thường dùng từ ngôn ngữ nói, giáo viên nên hướng 
dẫn học sinh thay thế bằng từ ngôn ngữ viết trong sáng hơn.
 4.2 Hướng dẫn sửa chữa đặt câu:
 8 - - Qua quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài, việc dạy học phân môn Tập 
làm văn ở lớp chủ nhiệm đạt được kết quả khả quan: Học sinh mạnh dạn tự tin 
hơn trong học tập, vốn từ của học sinh phong phú hơn, câu văn rõ ràng mạch lạc 
và giàu hình ảnh.
 C. PHẦN KẾT LUẬN
I. Một số bài học kinh nghiệm:
 Từ những kết quả nêu trên, bản thân rút ra được những bài học kinh 
nghiệm:
 Dạy học Tập làm văn theo phương pháp tích hợp các phân môn trong môn 
Tiếng Việt. Biết kết hợp mối quan hệ chặt chẽ về yêu cầu kiến thức phân môn 
Tập làm văn của các khối lớp.Trong giảng dạy giáo viên có đầu tư nghiên cứu 
sâu, phối hợp tổ chức linh hoạt các hình thức và phương pháp dạy học theo 
hướng đổi mới.
 Giáo viên có ý thức tự học tự rèn; tham khảo các tài liệu, tạp chí, văn bản 
có liên quan đến chuyên môn và các dạng bài khó. Giáo viên dành thời gian bồi 
dưỡng và phụ đạo cho học sinh môn Tiếng Việt. Động viên, khuyến khích học 
sinh tự học, tự tìm tòi; tận tâm sửa chữa sai sót cho học sinh, hướng dẫn học 
sinh ghi chép vào sổ tay vở nháp. Học sinh có thói quen đọc sách báo, truyện 
phù hợp lứa tuổi, tập ghi chép sổ tay những từ ngữ, câu văn hay các em đọc 
được. Học sinh tự tin, mạnh dạn phát biểu trong các hoạt động học tập, có kĩ 
năng trong giao tiếp ứng xử.
II. Ý nghĩa của đề tài:
 Đề tài là cơ sở để giáo viên nghiên cứu và thực hiện trong giảng dạy phân 
môn Tập làm văn. Giúp giáo viên từng lúc san bằng trình độ học sinh trong lớp 
học; giúp học sinh tự tin hơn trong học tập, trong giao tiếp để các em hoàn thành 
nhiệm vụ học tập và tiếp tục học tập ở các lớp cao hơn. 
III. Khả năng ứng dụng triển khai:
 Đề tài đang trong quá trình nghiên cứu và thực hiện bước đầu có hiệu quả 
khả quan. Vì vậy đề tài có khả năng ứng dụng và triển khai cho tất cả giáo viên 
trong đơn vị cùng thực hiện và từng lúc bổ sung để việc dạy học phân môn Tập 
làm văn lớp Ba đạt hiệu quả cao. 
 10 - - Nhận xét của hội đồng xét duyệt sáng kiến kinh nghiệm
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
 12 - -