Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp học sinh Lớp 3 học tốt quy trình vẽ biểu cảm

 ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN LONG BIÊN
 TRƯỜNG TIỂU HỌC THẠCH BÀN A
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số giải pháp giúp học sinh học tốt 
 quy trình vẽ biểu cảm
 Lĩnh vực/ Môn: Mĩ thuật
 Cấp học: Tiểu học
 Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Phương Dung
 Chức vụ: Giáo viên
 Điện thoại: 0961632299
 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thạch Bàn A
 Quận Long Biên – Hà Nội
 Long Biên, tháng 4 năm 2019 I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài 
 Hội họa có một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống, hướng con 
người đi tìm cái đẹp. Từ lâu hội họa đã cuốn hút trẻ em với sức mạnh diệu kì của 
nó, môn Mĩ thuật ở trường tiểu học cung cấp cho trẻ những kiến thức ban đầu, 
cơ bản nhất. Góp phần từng bước hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp, biết vận 
dụng cái đẹp vào trong học tập, hay sinh hoạt hàng ngày.
 Theo phương pháp hiện hành thì môn Mĩ thuật được chia làm 5 phân 
môn: Vẽ theo mẫu, vẽ tranh, tập nặn tạo dáng, thường thức mĩ thuật, vẽ trang trí, 
được lặp đi lặp lại theo từng khối lớp. Sự chú trọng rèn luyện trong những phân 
môn cũng mang lại những hiệu quả nhất định, tuy nhiên phương pháp hiện hành 
còn nhiều bất cập, đối với học sinh các giờ học này trong trường thường không 
gây được hứng thú mạnh mẽ mà các em thường có cảm giác nhàm chán, học 
sinh thường làm việc đơn lẻ, không có sự chia sẻ, các em ít thể hiện được mình, 
hầu hết các bài học thường chú trọng thực hành vẽ, không phát huy được tính 
sáng tạo, diễn đạt bị hạn chế, khó tích hợp với các môn học khác. Đối với giáo 
viên, các bài học lặp đi lặp lại, giáo án không có sự đổi mới, chưa khơi dạy được 
tiềm năng sáng tạo của trẻ em. 
 Với phương pháp mĩ thuật mới của Đan Mạch áp dụng vào chương trình 
học hiện hành, học sinh như được giải phóng khỏi khuôn mẫu. Học sinh được 
học mà chơi, chơi mà học, các em được thỏa sức sáng tạo, không bị gò bó, 
không sợ mình không biết, vẽ mà được tự do sáng tạo với 7 quy trình mớ. Học 
sinh có thể tự mình xé dán, nặn, vẽ tạo hình 2D, 3D, làm con rối, tìm những vật 
tìm được để sáng tạo, nghệ thuật sắp đặt, vẽ theo nhạc, hoạt cảnh, kể chuyện, 
sắm vai, hóa thân thành nhân vật. Tuy nhiên, trong quá trình phụ trách giảng dạy 
Mĩ thuật học sinh khối lớp 3,5 tôi nhận thấy các em còn gặp nhiều hạn chế trong 
quy trình vẽ biểu cảm. Vì vậy, với những nỗ lực của bản thân, tôi đã đi sâu vào 
tìm hiểu và đề ra “Một số giải pháp giúp học sinh học tốt quy trình vẽ biểu 
cảm” Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực (Vận dụng phương pháp mới 
của Dự án Hỗ trợ giáo dục mĩ thuật tiểu học do vương quốc Đan Mạch tài trợ ). 
2. Mục đích nghiên cứu
 Đúc rút trong quá trình giảng dạy tôi đã có được sáng kiến kinh nghiệm 
trong quy trình vẽ biểu cảm nhằm phát huy năng lực của học sinh:
 - Biết cách quan sát, ghi nhớ các nét đặc trưng
 - Phát triển khả năng kết hợp mắt và tay
 - Làm việc tập trung và yên lặng II. NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận
 Như chúng ta đã biết, đối với vẽ quan sát là phương pháp vẽ thông dụng 
và hiệu quả đối với học sinh khi học mĩ thuật. Giáo viên khuyến khích học sinh 
bằng cách quan sát nhiều chi tiết rồi cố gắng vẽ lại càng gần đặc điểm mẫu càng 
tốt. Thông qua đó thể hiện được những ngôn ngữ mĩ thuật khác nhau, phải đảm 
bảo rằng tất cả các bức tranh đều dễ hiểu và có bố cục rõ ràng. Học sinh vẽ lại 
bức tranh dựa trên cảm nhận của chính mình kết hợp giữa quan sát và tưởng 
tượng. Tuy nhiên vẽ quan sát học sinh đôi khi có cảm giác nhàm chán bởi yêu 
cầu phải giống đặc điểm của mẫu. Khi vẽ phải quan sát, ghi nhớ, vẽ cho chính 
xác.
 Còn phương pháp mĩ thuật mới có quy trình vẽ biểu cảm đã giúp học sinh 
quan sát thật tập trung, khi vẽ chủ yếu sử dụng sự kết hợp giữa mắt và tay. Học 
sinh cố gắng không nhìn vào giấy khi vẽ, những bức vẽ sẽ rất ấn tượng và đôi 
khi rất hài ước. Thậm chí có những bức chân dung chỉ nhận ra những bộ phận cơ 
thể như mắt, tóc và kính... Học sinh không phải vẽ cho giống mẫu mà chỉ cần 
quan sát, ghi nhớ mẫu và truyền cảm xúc qua tay, thể hiện lên giấy, tạo ra bức 
vẽ ấn tượng hài ước.
 Có thể nói trong 7 quy trình dạy nghệ thuật dành cho chương trình Mĩ 
thuật tiểu học theo định hướng phát triển năng lực (Vận dụng phương pháp mới 
của Dự án Hỗ trợ giáo dục mĩ thuật tiểu học do vương quốc Đan Mạch tài trợ ) 
bao gồm:
 1.Vẽ cùng nhau và sáng câu chuyện
 2. Vẽ biểu cảm
 3. Vẽ theo âm nhạc
 4. Xây dựng cốt truyện
 5. Tạo hình ba chiều- Tiếp cận theo chủ đề
 6. Điêu khắc- Nghệ thuật tạo hình không gian
 7.Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn.
 Vậy vẽ biểu cảm là gì? Thế nào là “vẽ biểu cảm”? Biểu cảm là sự biểu 
hiện của các cảm xúc, nhưng bất cứ cách vẽ nào cũng đều là sự biểu hiện của 
cảm xúc, vậy thì nó không thể là một cái tên cho một phương thức để tạo ra một 
tác phẩm nghệ thuật.
 Bản chất của “vẽ biểu cảm” chính là vẽ mù,một bài tập để luyện sự phối 
hợp của tay, mắt, não. Kết quả của nó thường là một bản vẽ hài hước, thú vị , 
thường thì nó không tạo ra một bản vẽ đẹp, cũng không nên kỳ vọng nó là một 
phương pháp tuyệt vời giúp học sinh cải thiện kỹ năng vẽ. Đơn giản đây là một đây có thể hiểu là sự biểu cảm trong đường nét ở mức độ mà học sinh có thể đạt 
được chứ không phải là sự biểu cảm ở sắc diện, biểu hiện buồn, vui, hay giận dữ 
như trong các bài học về tranh chân dung.
3. Biện pháp
 Đầu tiên giáo viên cần xác định rõ mục tiêu của bài học là khâu đầu tiên 
không thể thiếu trong soạn giảng. Từ đó, giáo viên mới định ra trọng tâm của tiết 
dạy để lựa chọn phương pháp và phương tiện dạy học phù hợp với bài dạy.
 Mục đích của chủ đề này là cho học sinh làm quen với một bài tập vẽ. 
Học sinh sẽ học được tầm quan trọng của đường vẽ cũng như rèn luyện sự phản 
xạ với đường nét,khả năng quan sát ,tập trung,phối hợp mắt ,tay và não. Học 
sinh sẽ hoàn thành nhiều bản vẽ mù và sau đó hoàn thiện với bản vẽ quan sát.
Lựa chọn các phương pháp giảng dạy, hệ thống câu hỏi và phương tiện dạy học 
phù hợp với nội dung bài học.
 Qua quá trình giảng dạy, căn cứ vào mục tiêu giáo dục đã đề ra cho bậc 
tiểu học, xác định rõ vai trò và mục tiêu giáo dục của bộ môn cũng thông qua 
thực tế giảng dạy áp dụng phương pháp mới giúp học sinh thực hiện tốt quy 
trình vẽ biểu cảm trong bộ môn Mĩ thuật với một số giải pháp:
3.1. Giải pháp 1 : Khơi gợi lòng ham thích bộ môn mỹ thuật, thay đổi suy 
nghĩ về cách học cho học sinh.
 Qua đó các em thấy rằng Mĩ thuật là môn học bổ ích, lý thú và tươi vui, 
có tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao và là môn học bổ trợ tích cực cho các 
môn học khác. Vì thế các em đón nhận tiết học một cách nhiệt tình và hào hứng.
 Tuy nhiên vẫn có một số em rất thờ ơ, thậm chí chán nản mỗi khi đến giờ 
học, điều này khiến cho tiết học trở nên nặng nề, không hứng thú. Vì vậy việc 
khắc phục tâm lý cho học sinh quả là khó khăn và hết sức cần thiết. Do đógiáo 
viên nên khen ngợi, động viên học sinh, giới thiệu cho các em một số tác phẩm 
vẽ biểu cảm của những hoạ sĩ nhí , của những họa sĩ nổi để các em xem và tự 
học tập theo cách vẽ, cách thể hiện tranh. 
 Phân tích cho các em thấy được cái hay, cái đẹp , ngộ nghĩnh , đáng yêu 
của quy trình vẽ biểu cảm được thể hiện qua các tác phẩm, khởi gợi lòng ham 
thích bộ môn mỹ thuật ,động viên các em ai cũng có thể vẽ, có thể bộc lộ cảm 
xúc, suy nghĩ của mình qua bài vẽ. 
 Việc quan trọng yêu cầu của mỗi tiết học là giáo viên phải chuẩn bị đầy 
đủ đồ dùng trực quan, trực quan phải đẹp, hấp dẫn, đặc biệt không quá trừu 
tượng để học sinh quan sát, để học sinh cảm nhận được cái đẹp, ngộ nghĩnh của 
quy trình vẽ biểu cảm và có hứng thú với bài học, muốn được thể hiện.
 Ví dụ : vẽ bình hoa, quả, vẽ khuôn mặt bạn + Không nói chuyện.
 Tôi nhận thấy rằng để sử dụng phương pháp này thực sự có hiệu quả thì 
các em phải luôn có thói quen quan sát một cách tập trung và có tính sáng tạo, 
hình dung được các nét tự nhiên của vẽ biểu cảm.Ở đây, học sinh cần quan sát 
thật tập trung, khi vẽ chủ yếu sử dụng sự kết hợp mắt và tay. các em cố gắng 
không nhìn vào giấy. Giáo viên chia sẻ ngay từ đầu với học sinh rằng, mục đích 
không phải vẽ cho giống mẫu mà chúng ta quan sát, ghi nhớ mẫu và truyền cảm 
xúc qua tay, thể hiện lên giấy, tạo ra bức vẽ ấn tượng và hài hước.
3.3.Giải pháp 3 : Tổ chức hoạt động học tập hiệu quả
 Xác định rõ mục tiêu bài học, soạn giáo án kĩ lưỡng cho từng hoạt động, 
đảm bảo tất cả các học sinh đều hứng thú tham gia các hoạt động học tập.Giáo 
viên trực tiếp thao tác vẽ lên bảng cho cả lớp cùng quan sát, nắm được các bước 
thực hiện một cách cụ thể nhất. 
 Để học sinh hiểu được thế nào là vẽ biểu cảm, đòi hỏi người giáo viên 
phải thực hành thị phạm cho học sinh quan sát. Trong tiết dạy tôi thường kết hợp 
vừa vẽ vừa hướng dẫn cho các em hiểu, chỉ cho các em biết cách đặt bút vẽ ở 
đâu, bắt đầu quan sát và vẽ như thế nào, đặt ra những câu hỏi gợi mở hướng các 
em tự suy nghĩ, tìm ra cách giải quyết vấn đề. 
3.4.Giải pháp 4: Tạo không khí sôi động trong hoạt động trưng bày, nhận 
xét bài vẽ 
 Giáo viên nên sử dụng kĩ thuật phòng tranh để học sinh trưng bày sản 
phẩm,điều này sẽ giúp học sinh có thêm kinh nghiệm thực tế và hứng thú , yêu 
thích tác phẩm của mình và học hỏi từ sản phẩm của bạn. Học sinh thưởng thức, 
thảo luận và nhận xét, đánh giá kết quả học tập của nhau, trong quá trình nhận 
xét đánh giá , giáo viên khuyến khích sự giao lưu , trao đổi và gợi mở những ý 
tưởng tiếp theo cho bài học sau của học sinh.
 Giáo viên có thể hướng dẫn làm khung tranh để học sinh trang trí, tạo 
thành bức tranh đẹp để tặng bạn bè, người thân, trưng bày góc học tập,
 Ví dụ : Trưng bày kết quả học tập
 Sau khi giáo viên cho học sinh trưng bày sản phẩm lên bảng, cho 2 học 
sinh đóng vai phóng viên, tổ chức cuộc phỏng vấn buổi triển lãm. Như vậy học 
sinh sẽ được thoải mái hỏi – đáp về những “ tác phẩm “ . Tiếp đó giáo viên tổ 
chức bình chọn những tác phẩm được thể hiện có cảm xúc, đường nét, màu sắc 
ấn tượng.
4. Kết quả
 Qua thời gian giảng dạy được áp dụng những phương pháp mới trong 
soạn và giảng, với sáng tạo của thầy và họat động tích cực của học sinh cùng với Ngoài những kết quả trên, điều làm tôi cảm thấy thành công nhất là sự 
hứng thú học tập, sự tích cực khi tham gia các hoạt động và nụ cười rạng rỡ của 
các em khi hoàn thành sản phẩm. 
 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
 Sau khi thực hiện các phương pháp nêu trên tôi thấy chất lượng của các 
bài vẽ tranh đề tài chuyển biến rõ rệt. Học sinh đã biết cách chọn đề tài đưa vào 
trong bài và thể hiện một cách sáng tạo mà vẫn chân thực. Cách thức thực hiện 
có hiệu quả cao đối với các học sinh lớp 3, một số học sinh còn chậm nhưng 
cũng đã hoàn thành bài tương đối sinh động. Qua việc áp dụng sáng kiến trong 
bài vẽ tranh đề tài có thể nhân rộng đối với bài vẽ tranh phong cảnh.
 Để đạt được kết quả như trên cần có sự cố gắng của cả thầy và trò mà 
người thầy phải hết sức khéo léo, tinh tế. Không phải tất cả các học sinh đều yêu 
thích môn học và có khả năng như nhau mà cần hiểu tâm lý và sở thích của từng 
em để khai thác sao cho hợp lý, để truyền thụ sao cho có kết quả, khiến cho mỗi 
giờ học môn Mĩ thuật các em đều mong chờ đến giờ tiếp theo.
 Bản thân tôi là một giáo viên chuyên ngành Mĩ Thuật, tôi cũng luôn phải 
học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn và đưa các em đến với một thế giới 
của sự lạc quan, sự sáng tạo không ngừng. Không chỉ phát huy được năng khiếu 
của các em mà còn giúp tất cả các học sinh nhận biết được vẻ đẹp của cuộc sống 
đến từ những đồ vật nhỏ nhất. Biết tận dụng những phế liệu sạch để tạo ra sản 
phẩm mới có tính thẩm mĩ và ứng dụng cao trong đời sống của các em.
 2. Kiến nghị
 Thực hiện chủ chương đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, 
theo Nghị quyết 29 của Đảng với mục tiêu “chuyển mạnh quá trình giáo dục từ 
chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất 
người học”. Trong đó, nhà trường xác định việc đổi mới phương pháp dạy học là 
việc làm thiết yếu và quan trọng nhất. Bởi nguyên tắc vàng trong dạy học ở Tiểu 
học là: Nhẹ nhàng, thoải mái, giờ học hiệu quả, học sinh hứng thú học tập. Đặc 
biệt với môn Mỹ thuật.
 Từ môn học này tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học 
tập và cuộc sống. Đây cũng là môn học tích hợp, góp phần phát triển toàn diện 
về đức – trí - thể - mỹ cho học sinh.
 Đối với người giáo viên, đòi hỏi phải luôn có sự tìm tòi, trau dồi kiến 
thức, nâng cao năng lực. Trong từng bài dạy phải chuẩn bị chu đáo, chủ động 
vận dụng thật linh hoạt vào từng bài học khác nhau, nhằm thu hút sự tham gia