SKKN Tìm hiểu một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp quan sát trong dạy học Tự nhiên và xã hội cho học sinh Lớp 3

 Phßng gi¸o dôc & §µo t¹o ..
 Tr­êng tiÓu häc 
 .*****..
 Kinh nghiÖm
Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ 
 sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t 
 trong d¹y häc tù nhiªn vµ x· héi 
 líp 3
 Hä vµ tªn:  
 Tæ chuyªn m«n: 2 -3
 §¬n vÞ: Tr­êng TiÓu häc 
 N¨m häc: 2011 – 2012 A. §Æt vÊn ®Ò
 I/ Giíi thiÖu.
 Tù nhiªn vµ X· héi lµ m«n häc cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n 
ban ®Çu vÒ c¸c sù viÖc hiÖn t­îng trong tù nhiªn, x· héi vµ trong c¸c mèi quan hÖ cña 
con ng­êi, x¶y ra xung quanh c¸c em. Bªn c¹nh c¸c m«n häc chÝnh nh­ To¸n, TiÕng 
ViÖt, Tù nhiªn x· héi trang bÞ cho c¸c em nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña bËc häc gãp phÇn 
båi d­ìng nh©n c¸ch toµn diÖn cho trÎ.
 Hoµ cïng víi c«ng cuéc ®æi míi m¹nh mÏ vÒ ph­¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc 
d¹y häc trªn toµn ngµnh, m«n Tù nhiªn x· héi còng cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh, tõng 
b­íc vËn dông thay ®æi linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh»m tÝch cùc ho¸ c¸c ho¹t 
®éng cña häc sinh, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh trong qu¸ tr×nh lÜnh 
héi tri thøc.
 Ph­¬ng ph¸p quan s¸t lµ ph­¬ng ph¸p ®Æc tr­ng, th­êng ®­îc sö dông khi d¹y 
häc m«n Tù nhiªn x· héi vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi häc sinh ë giai ®o¹n 1. Häc sinh quan 
s¸t chñ yÕu lµ ®Ó nhËn biÕt h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm bªn ngoµi cña sù vËt hiÖn t­îng ®ang 
diÔn ra trong m«i tr­êng tù nhiªn, trong cuéc sèng. Khi ®­îc sö dông c¸c gi¸c quan tiÕp 
cËn trùc tiÕp víi sù vËt, hiÖn t­îng (sê mã, ngöi, nÕm, mæ xÎ, nh×n, nghe.) ®Ó lÜnh héi 
tri thøc häc sinh sÏ thÝch thó h¬n trong häc tËp.
 Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t trong d¹y häc Tù 
nhiªn vµ X· héi vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®óng møc. ViÖc d¹y häc Tù nhiªn vµ 
X· héi chØ diÔn ra kh« khan, cøng nh¾c, mang tÝnh chÊt ®èi phã cho ®Çy ®ñ ch­¬ng 
tr×nh. Häc sinh, phô huynh vµ thËm chÝ c¶ gi¸o viªn vÉn cho r»ng m«n häc nµy lµ phô 
nªn kh«ng chuyªn t©m ®Ó ý, nªn hay bÞ c¾t gi¶m thêi l­îng ®Ó dµnh thêi gian cho hai 
m«n häc chÝnh: To¸n vµ TiÕng ViÖt vèn cã l­îng kiÕn thøc nhiÒu. ChÝnh v× thÕ, khi d¹y 
häc gi¸o viªn sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t ch­a linh ho¹t, thµnh th¹o, cßn häc sinh th× 
lóng tóng khi quan s¸t, ch­a thùc sù chñ ®éng trong chiÕm lÜnh tri thøc. V× vËy c¸c em 
ch­a høng thó víi viÖc häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi.
 VÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt lµ gi¸o viªn cÇn cã ý thøc vµ sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t 
mét c¸ch hiÖu qu¶ trong d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi. ban hµnh vÒ Quy ®Þnh ®¸nh gi¸ vµ xÕp lo¹i häc sinh tiÓu häc.
 * TiÕn hµnh thùc nghiÖm
 Thùc nghiÖm nghiªn cøu trong häc kú I n¨m häc 2011-2012, cô thÓ: 
 Hai líp vÉn thùc hiÖn theo KÕ ho¹ch d¹y häc theo quy ®Þnh cña Bé Gi¸o dôc vµ 
§µo t¹o ban hµnh vÒ Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng vµ thêi khãa biÓu cña nhµ tr­êng 
®Ó d¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, tù nhiªn.
 B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
 I/ C¬ së lÝ luËn
 1. C¬ së t©m lÝ häc.
 - ë lứa tuổi Tiểu học cơ thể của trẻ đang trong thời kỳ phát triển vì thế sức dẻo dai 
của cơ thể còn thấp nên trẻ không thể làm lâu một cử động đơn điệu, dễ mệt mỏi nhất là 
khi hoạt động quá lâu và ở phòng học nhỏ.
 - Học sinh Tiểu học dÔ nhí nh­ng chãng quªn nhÊt lµ khi c¸c em không tập trung 
cao độ. Vì vậy người giáo viên phải tạo ra hứng thú trong học tập và phải thường xuyên 
được luyện tập.
 - Học sinh Tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật, hiện tượng nào 
đố nhất là những hình ảnh gây cảm xúc mạnh.
 - Trẻ hiếu động, ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới song các em chóng 
chán. Do vậy trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều đồ dùng dạy học, đưa học 
sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành ... để củng cố khắc sâu kiến thức.
 2. Nội dung chương trình môn Tự nhiên và Xã hội líp 3.
Nội dung chương trình Tự nhiên và Xã hội lớp 3 có 3 chủ đề gồm 70 tiết của 35
tuần. Trong đó có 63 bài học mới và 7 bài ôn tập được phân phối:
- Con người và sức khoẻ: 16 bài mới và 2 bài ôn tập.
- Xã hội: 18 bài mới và 3 bài ôn tập.
- Tự nhiên: 29 bài mới và 2 bài ôn tập.
 3. Sách giáo khoa môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3: thuyết trình, trò chơi ... hoặc ho¹t ®éng nào thì sử dụng phương pháp giảng giải, kiểm tra, 
thí nghiệm ... nhưng phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học.
 Häc sinh líp 3 vÉn cßn quan s¸t sù vËt hiÖn t­îng d­íi d¹ng tæng thÓ, ®¬n gi¶n. 
N¨ng lùc suy luËn cña c¸c em cßn kÐm, trong khi ®ã l­îng kiÕn thøc truyÒn ®¹t th× 
nhiÒu vµ Èn d­íi d¹ng tranh vÏ, yªu cÇu vµ phÇn bµi häc ®ãng khung rÊt kh« cøng. NÕu 
kh«ng h­íng dÉn c¸c em quan s¸t ®Ó khai th¸c phï hîp th× rÊt dÔ dÉn ®Õn viÖc häc sinh 
ch¸n häc m«n tù nhiªn x· héi. Gi¸o viªn cÇn ph¶i cËp nhËt, ®æi míi ph­¬ng ph¸p ®Ó 
gióp häc sinh ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o trong häc tËp, gióp häc sinh ho¹t
®éng nhiÒu ®i theo ®óng c¸c con ®­êng mµ c¸c nhµ khoa häc ®· ®i t×m ra kiÕn thøc ®ã. 
Tõ ®ã, häc sinh høng thó h¬n víi viÖc häc tËp m«n Tù nhiªn x· héi.
 Tuy nhiªn kh«ng cã ph­¬ng ph¸p d¹y häc nµo lµ tèi ­u. V× vËy, gi¸o viªn cÇn ph¶i 
biÕt phèi hîp c¸c ph­¬ng ph¸p mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn, linh ho¹t. Song trong mçi bµi 
häc ph­¬ng ph¸p quan s¸t l¹i chiÕm mét phÇn lín thêi l­îng ®Ó ph©n tÝch t×m ra kiÕn 
thøc. Do vËy mµ t«i lùa chän ®Ò tµi: T×m hiÓu mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö 
dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t trong d¹y häc Tù nhiªn vµ x· héi cho häc sinh líp 3.
 II. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng ph¸p quan 
s¸t trong d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi líp 3
 1. Nh×n nhËn l¹i vÒ tÇm quan träng cña m«n häc Tù nhiªn vµ X· héi.
 Tù nhiªn vµ X· héi lµ m«n häc cung cÊp, trang bÞ cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc ban 
®Çu, c¬ b¶n vÒ tù nhiªn vµ x· héi trong cuéc sèng hµng ngµy x¶y ra xung quanh c¸c em. 
V× thÕ häc sinh ®· cã vèn sèng, vèn hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ tù nhiªn vµ x· héi. §©y lµ ®iÒu 
kiÖn thuËn lîi ®Ó häc tËp tèt m«n Tù nhiªn vµ X· héi nh­ng ®ång thêi nã còng chÝnh lµ 
®iÓm g©y trÔ n¶i trong viÖc häc tËp m«n häc nµy v× häc sinh, phô huynh hay ngay c¶ 
gi¸o viªn còng cho r»ng nh÷ng ®iÒu ®ã biÕt råi th× kh«ng cÇn häc. §Ó cã nhËn thøc 
®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng cña m«n häc Tù nhiªn vµ X· héi th× cÇn tæ chøc ®ît 
chuyªn ®Ò, th­êng xuyªn nh¾c nhë trong c¸c buæi sinh ho¹t chuyªn m«n lµm cho gi¸o 
viªn n¾m ®­îc: Nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu cña häc sinh vÒ cuéc sèng vµ thÕ giíi xung 
quanh em chØ lµ nh÷ng hiÓu biÕt t¶n m¹n, ch­a mang tÝnh b¶n chÊt mµ chØ míi chØ n»m mµu s¾c, h×nh d¸ng, kÝch th­íc, qua quan s¸t ®Ó so s¸nh chóng víi nhau.cã ®Æc ®iÓm 
g× chung, cã g× ®Æc biÖt. Sau khi quan s¸t, ®Ó khai th¸c kiÕn thøc cÇn ®¹t th× gi¸o viªn sö 
dông ®Õn ph­¬ng ph¸p hái ®¸p, gi¶ng gi¶i.
 b) KÜ n¨ng lùa chän ®èi t­îng quan s¸t.
 Gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh ®­îc l­îng kiÕn thøc cÇn ®¹t. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc ®èi 
t­îng ®Ó khai th¸c l­îng kiÕn thøc ®ã. §èi t­îng quan s¸t cã thÓ lµ c¸c hiÖn t­îng diÔn 
ra trong cuéc sèng hµng ngµy: tranh ¶nh, m« h×nh.Song nªn tèi ®a lùa chän vËt thËt 
cho häc sinh quan s¸t. V× quan s¸t vËt thËt gióp cho häc sinh tri gi¸c trùc tiÕp vËn dông 
®­îc nhiÒu gi¸c quan trong quan s¸t, gióp cho tiÕt häc sinh ®éng h¬n. Khi kh«ng cã 
®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi vËt thËt th× míi sö dông m« h×nh, tranh ¶nh. 
 VD: Khi d¹y bµi vÒ Th©n c©y, RÔ c©y, L¸ c©y, Hoa , Qu¶ kh«ng nªn chØ lùa 
chän tranh ¶nh mµ nªn sö dông chÝnh c©y, l¸, hoa, qu¶ thËt ®Ó cho häc sinh quan s¸t 
khai th¸c kiÕn thøc cÇn chiÕm lÜnh mét c¸ch sinh ®éng, dÔ nhí nhÊt. KÕt hîp sö dông 
®Õn m« h×nh, tranh ¶nh tr×nh chiÕu nh÷ng c©y cèi, hoa, l¸, qu¶ kh¸c miÒn ®Ó lµm phong 
phó thªm vèn sèng cho häc sinh.
 Trong nhiÒu tr­êng hîp, gi¸o viªn nªn phèi hîp c¶ vËt thËt vµ tranh ¶nh, m« h×nh 
®Ó quan s¸t. V× tranh ¶nh vµ m« h×nh thÓ hiÖn ®­îc sù vËt, hiÖn t­îng ë tr¹ng th¸i tÜnh 
vµ cã sù kh¸i qu¸t cao.
 VD: Bµi Tr¸i ®Êt – MÆt tr¨ng – MÆt trêi cÇn thiÕt sö dông c¶ m« h×nh, ®ång thêi 
sö dông tranh SGK, ¶nh chôp tõ vÖ tinh ®Ó häc sinh quan s¸t ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.
 VD: D¹y c¸c bµi vÒ §éng vËt cÇn thiÕt sö dông c¶ tranh ¶nh b¨ng ®Üa, m« h×nh ®Ó 
häc sinh quan s¸t biÕt ®­îc nhiÒu h¬n c¸c loµi ®éng vËt vµ ho¹t ®éng cña chóng ®Ó lµm 
giµu thªm vèn hiÓu biÕt cho c¸c em. 
 Ngoµi viÖc ph¶i biÕt x¸c ®Þnh lµ cÇn ph¶i quan s¸t c¸i g× gi¸o viªn cßn ph¶i biÕt lùa häc sinh quan s¸t nh÷ng yÕu tè kh«ng béc lé ®­îc kiÕn thøc träng t©m nh­: RÔ c©y 
ng¾n hay dµi, rÔ c©y mµu tr¾ng hay mµu vµng
 d) KÜ n¨ng tæ chøc cho häc sinh quan s¸t
 §Ó tæ chøc cho häc sinh quan s¸t thËt tèt, thËt hiÖu qu¶ th× gi¸o viªn cÇn cã kÜ n¨ng 
tæ chøc vµ h­íng dÉn quan s¸t khÐo lÐo, nhÑ nhµng, linh ho¹t.
 C¨n cø vµo l­îng ®å dïng cã ®­îc, gi¸o viªn lùa chän h×nh thøc tæ chøc d¹y häc 
phï hîp: NÕu cã nhiÒu ®å dïng ®¶m b¶o 1hoÆc nhiÒu ®å dïng/ 1 häc sinh th× tæ chøc 
d¹y häc c¸ nh©n, nhãm nhá(2,3). NÕu ®å dïng cã Ýt th× tæ chøc d¹y häc theo nhãm (4, 
5, 6). C¸c nhãm cã thÓ cïng quan s¸t mét ®èi t­îng ®Ó gi¶i quyÕt chung mét nhiÖm 
vô häc tËp hoÆc mèi nhãm cã thÓ quan s¸t nhiÒu ®èi t­îng quan s¸t kh¸c nhau vµ gi¶i 
quyÕt nhiÒu nhiÖm vô kh¸c nhau.
 Khi quan s¸t, gi¸o viªn cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh ®­îc sö dông nhiÒu gi¸c 
quan ®Ó ph¸n ®o¸n, c¶m nhËn sù vËt vµ hiÖn t­îng ( m¾t nh×n, tai nghe, tay sê, mòi 
ngöi) tõ ®ã míi g©y høng thó häc tËp cho häc sinh lµm viÖc víi ®èi t­îng ®Ó rót ra 
kiÕn thøc cÇn chiÕm lÜnh.
 Gi¸o viªn cÇn tæ chøc cho häc sinh b¾t ®Çu quan s¸t tõ toµn thÓ råi míi ®i ®Õn bé 
phËn chi tiÕt; tõ bªn ngoµi råi míi ®i vµo bªn trong tr­íc khi ®i ®Õn nh÷ng nhËn xÐt 
tæng qu¸t vÒ sù vËt, hiÖn t­îng ®· biÕt ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÓm gièng nhau hoÆc kh¸c 
nhau.
 NÕu tæ chøc quan s¸t theo nhãm häc sinh, gi¸o viªn nªn cho c¸c em ph¸t biÓu kÕt 
qu¶ quan s¸t trong nhãm hoÆc cö mét b¹n ghi l¹i nh÷ng quan s¸t cña nhãm. §¹i diÖn 
c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ lµm viÖc cña tõng nhãm, c¶ líp nghe, so s¸nh, ph©n tÝch, xö 
lÝ ®Ó ®i ®Õn kÕt luËn chung nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých cña bµi tËp quan s¸t ®· ®Æt ra.
 VD: Khi d¹y bµi L¸ c©y gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh quan s¸t l¸ c©y c¸ nh©n, nhãm e) KÜ n¨ng ®Æt c©u hái, so¹n th¶o phiÕu häc tËp sau khi quan s¸t.
 Khi gi¸o viªn tiÕn hµnh so¹n th¶o c©u hái, phiÕu häc tËp cÇn ®¶m b¶o:
 -Yªu cÇu nªu lªn trong c©u hái, trong phiÕu häc tËp ph¶i ®­îc diÔn ®¹t mét c¸ch 
chÆt chÏ, râ rµng, rµnh m¹ch, dÔ hiÓu vµ chÝnh x¸c.
 - Néi dung c©u hái, phiÕu häc tËp ph¶i phï hîp víi ®èi t­îng quan s¸t vµ néi dung 
bµi d¹y, phï hîp víi tr×nh ®é häc sinh.
 - C©u hái, phiÕu häc tËp cÇn ph¶i ®a d¹ng vÒ néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn.
 - VÒ mÆt néi dung nªn sö dông nhiÒu c¸c lo¹i c©u hái tr¾c nghiÖm ®Ó h×nh thøc 
háiphong phó g©y høng thó häc tËp cho häc sinh. §ång thêi kÕt hîp mét sè Ýt c©u hái 
më ®Ó kÝch thÝch ®­îc suy nghÜ, ®éng n·o cña häc sinh.
 - VÒ h×nh thøc: C¸c c©u hái trong phiÕu häc tËp cã thÓ ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch ®a 
d¹ng b»ng lêi v¨n, b»ng c©u ®è hay b»ng h×nh ¶nh sÏ g©y ®­îc høng thó häc tËp cña c¸c 
em.
 * §Ó rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng quan s¸t cho häc sinh th× kh«ng cã con ®­êng nµo 
kh¸c ngoµi thùc hµnh quan s¸t c¸c ®èi t­îng phôc vô cho néi dung mçi bµi häc th­êng 
xuyªn trªn líp th«ng qua c¸c tiÕt d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi. ¸p dông c¸c kÜ n¨ng vµo 
d¹y häc chÝnh lµ gi¸o viªn ®· tù m×nh rÌn luyÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ph­¬ng 
ph¸p quan s¸t trong d¹y häc m«n häc nµy.
 * Sö dông nhuÇn nhuyÔn c¸c kÜ n¨ng trªn khi tæ chøc cho häc sinh quan s¸t sÏ gióp 
cho gi¸o viªn tù tin h¬n, tho¶i m¸i h¬n, ham thÝch viÖc tæ chøc d¹y häc Tù nhiªn vµ 
X· héi cã sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t. ViÖc häc tËp theo ph­¬ng ph¸p quan s¸t t¹o 
cho häc sinh thãi quen quan s¸t thÕ giíi xung quanh mét c¸ch khoa häc. héi líp 3 gióp cho gi¸o viªn cã kÜ n¨ng thµnh th¹o trong d¹y häc. Mçi khi thao gi¶ng, 
dù giê ®ét xuÊt sÏ kh«ng cßn lóng tóng mµ tù tin tho¶i m¸i h¬n trong d¹y häc.
 6. Sö dông th­êng xuyªn ph­¬ng ph¸p d¹y häc gióp cho häc sinh liªn tôc ®­îc tri 
gi¸c c¸c ®èi t­îng cã trong cuéc sèng. Tõ ®ã, häc sinh ®­îc rÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t 
cã chñ ®Þnh, cã môc ®Ých, cã ph­¬ng h­íng, quan s¸t yÕu tè béc lé ®­îc b¶n chÊt cña 
sù vËt hiÖn t­îng. Häc sinh h×nh thµnh thãi quen quan s¸t thÕ giíi, ham thÝch kh¸m ph¸ 
thÕ giíi mu«n mµu, mu«n s¾c vµ tõ ®ã ham thÝch häc tËp m«n Tù nhiªn vµ X· héi.
 KÕt luËn
 ViÖc sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë 
TiÓu häc nãi chung vµ líp 3 cña t«i nãi riªng thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ lµ n©ng cao 
høng thó häc tËp cho häc sinh. Tõ viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t vµo gi¶ng d¹y ®· 
n©ng cao chÊt l­îng m«n häc Tù nhiªn vµ X· héi ë líp 3 ®ång thêi nhê cã c¸c ho¹t 
®éng quan s¸t qua trß ch¬i ®· gióp c¸c em biÕt s¸ng t¹o, t×m tßi, kh¸m ph¸ kiÕn thøc vµ 
vËn dông tèt kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn cuéc sèng hµng ngµy. C¸c em lu«n tù tin 
trong giao tiÕp vµ kü n¨ng giao tiÕp cña c¸c em cã sù tiÕn bé râ rÖt.
 KhuyÕn nghÞ
 Nhµ tr­êng cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc theo h­íng hiÖn 
®¹i hãa dÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn cã dñ c¸c ph­¬ng tiÖn ¸p dông ®æi míi ph­¬ng 
ph¸p d¹y häc. Cã biÖn ph¸p t¨ng c­êng båi d­ìng chuyªn m«n cho gi¸o viªn trong ®æi 
míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc.
 §èi víi gi¸o viªn: kh«ng ngõng häc tËp, tù häc, tù båi d­ìng, m¹nh d¹n ®æi míi 
ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Kh«ng qu¸ lÖ thuéc vµo s¸ch gi¸o viªn vµ c¸c s¸ch h­íng dÉn 
gi¶ng d¹y kh¸c. Trong d¹y häc lu«n ®æi míi c¸c h×nh thøc vµ c¸c ho¹t ®éng nh»m t¹o 
høng thó cho häc sinh vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶ tÝnh tÝch cùc cña ng­êi häc.
 Víi kÕt qu¶ cña kinh nghiÖm nµy, t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù quan t©m, chia sÎ 
cña c¸c ®ång nghiÖp. C¸c gi¸o viªn trong tæ, trong tr­êng cã thÓ nghiªn cøu, øng dông 
kinh nghiÖm nµy vµo viÖc d¹y m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë c¸c líp 1, 2, 3 ®Ó t¹o høng thó 
vµ n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp cho häc sinh.