Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong môn Toán Lớp 3 ở tiểu học

 UBND HUYỆN BA VÌ
 TRƯỜNG TIỂU HỌC TẢN HỒNG
 -------***-------
 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC TRÒ CHƠI TRONG 
 MÔN TOÁN LỚP 3 Ở TIỂU HỌC
 Môn : Toán
 Cấp học : Tiểu học 
 Tên tác giả : Vũ Thị Thu Uyên
 Đơn vị công tác : Trường TH Tản Hồng
 Chức vụ : Giáo viên
 NĂM HỌC 2022 – 2023 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Trong chương trình giáo dục tiểu học hiện nay, môn Toán cùng các môn học 
khác trong nhà trường cũng có những vai trò quan trọng, trang bị cho học sinh 
một số chuẩn kiến thức và kỹ năng cơ bản để các em áp dụng kiến thức và kỹ 
năng đó vào học tập và cuộc sống.
 Toán học là môn học tự nhiên có tính lôgic và chính xác cao, nó là chìa khoá 
mở ra sự phát triển của các môn khoa học khác.
 Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin 
đã làm cho khả năng nhận thức của trẻ cũng vượt trội. Điều đó đã đòi hỏi những 
nhà nghiên cứu giáo dục luôn luôn phải điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng 
dạy phù hợp với nhận thức của từng đối tượng học sinh nhằm không ngừng nâng 
cao chất lượng giáo dục toàn diện góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài 
cho quê hương đất nước. 
 Đối với môn Toán ở tiểu học, nếu giáo viên truyền đạt giảng giải theo các tài 
liệu có sẵn trong sách giáo khoa, trong sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng một 
cách rập khuôn, máy móc thì sẽ làm cho học sinh học tập một cách thụ động, 
Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của học sinh diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và 
kết quả học tập không cao. Nó là một trong những nguyên nhân gây cản trở việc 
đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích 
ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày.
I. Lý do chọn đề tài :
 Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học: Học sinh Tiểu học 
luôn hiếu động, ham chơi, thích cái mới lạ nhưng lại chóng chán. Đối với trẻ, trò 
chơi là một phát hiện mới, kích thích tò mò, muốn tìm hiểu, khám phá. Do vậy 
quan điểm : “Thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành hoạt động học tập” là 
phù hợp với trường Tiểu học. Trò chơi Toán học nhằm mục đích là thông qua trò 
chơi để củng cố kiến thức của bài học, luyện tập lại kiến thức của bài mới, phát 
hiện ra kiến thức mới của bài học. Thông qua trò chơi học sinh nắm được kiến 
thức của bài học một cách nhẹ nhàng. Trong quá trình học Toán ở Tiểu học, sử 
dụng trò chơi Toán học có nhiều tác dụng như: Giúp học sinh thay đổi loại hình 
 2/19 3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục... 
có liên quan đến nội dung đề tài, đọc sách giáo khoa, sách giáo viên, các loại sách 
tham khảo: Toán tuổi thơ, giúp em vui học toán.
- Phương pháp điều tra, quan sát: Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội 
dung các trò chơi toán học. 
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm 
(Soạn giáo án đã thông qua các tiết dạy để kiểm tra tính khả thi của đề tài).
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình 
dạy học.
III. Phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng: Học sinh lớp 3, năm học 2022 -2023.
- Tài liệu: Sách giáo khoa Toán,sách hướng dẫn giáo viên, sách trò chơi toán 
học nói chung.
IV. Vị trí của môn Toán trong trường Tiểu học 
 Bậc tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc 
hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Môn toán cũng như những môn học 
khác cung cấp những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức về thế giới 
xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy và bồi dưỡng 
tình cảm đạo đức tốt đẹp của con người.
Môn toán ở trường Tiểu học là một môn độc lập, chiếm phần lớn thời gian trong 
chương trình học của trẻ.
Môn toán có tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ 
thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người.
 Môn toán có khả năng giáo dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy 
nghĩ, phương pháp suy luận lôgic, thao tác tư duy cần thiết để con người phát 
triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời 
đại mới.
 4/19 như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em luôn tìm mọi 
cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi các em sẽ 
tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình cảm rất rõ ràng 
như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại.
Vui mừng khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi 
khi không làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó 
khăn, phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có 
mình. Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham 
gia trò chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú 
ý, trí thông minh và sự sáng tạo của mình. Trò chơi học tập làm thay đổi hình 
thức hoạt động của học sinh, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác 
tích cực. Giúp học sinh rèn luyện củng cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh 
nghiệm được tích luỹ qua hoạt động chơi.
Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ, nhờ sử 
dụng Trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui và hấp 
dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn.
Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục.
Trò chơi toán học nhằm mục đích là thông qua trò chơi để củng cố kiến thức của 
bài học, luyện tập lại kiến thức của bài mới, phát hiện ra kiến thức mới của bài 
học. Thông qua trò chơi học sinh nắm được kiến thức của bài học một cách nhẹ 
nhàng. Trong quá trình học toán ở tiểu học, sử dụng trò chơi toán học có
nhiều tác dụng như:
 + Giúp học sinh thay đổi loại hình hoạt động trong giờ học, làm cho giờ học bớt 
căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu. Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ 
nhàng, gây hứng thú học tập. 
+ Kích thính sự tìm tòi, tạo cơ hội để học sinh tự thể hiện mình.
 + Thông qua trò chơi, học sinh vận dụng kiến thức năng nổ, hoạt bát, kích thích 
trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách sử lý 
thông minh trong những tình huống phức tạp tăng cường khả năng vận dụng 
trong cuộc sống để dễ dàng thích nghi với điều kiện mới của xã hội.
 6/19 bìa) Sao cho đồ dùng vừa đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục, tính thẩm mỹ 
nhưng ít tốn kém.
Từ các nguyên tắc trên, tôi đã căn cứ vào nội dung kiến thức trong sách giáo 
khoa, căn cứ vào thời gian, mục tiêu đề ra ở mỗi tiết học cũng như đối tượng học 
sinh, môi trường học tập ở đơn vị trường miền núi như trường Tiểu học Tản 
Hồng, nơi tôi đang công tác để thiết kế các trò chơi sử dụng trong giờ học toán 
lớp 3.
c. Thiết kế trò chơi học trong môn Toán :
* Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán lớp 3 nói 
riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết 
học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò chơi trong 
dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu 
đáo, tỉ mỉ, cận kè và đảm bảo các yêu cầu sau :
+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 3, phù hợp với khả năng người 
hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường.
+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo
+ Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh
* Cấu trúc của Trò chơi học tập :
+ Tên trò chơi
+ Mục đích: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, kỹ 
năng nào. Mục đích của trò chơi sẽ quy định hành động chơi được thiết kế trong 
trò chơi.
+ Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi được sử dụng trong Trò chơi học tập.
+ Nêu lên luật chơi: Chỉ rõ quy tắc của hành động chơi quy định đối với người 
chơi, quy định thắng thua của trò chơi.
+ Số người tham gia chơi : Cần chỉ rõ số người tham gia trò chơi
+ Nêu cách chơi.
 8/19 động sôi nổi hơn trong giờ học, đặc biệt là trong giờ học toán. Từ đầu năm lớp 
học rất trầm, khi tôi đưa trò chơi học toán vào áp dụng trong giờ học thì không 
khí học tập khác hẳn, các em học tập tích cực, những em chậm chạp như em Tài, 
em Tú cũng năng động hơn. Những em có tính tự ti như em Duy, em Thu cũng 
hoà nhập với các bạn hơn. Tôi nhận thấy rằng sáng kiến của tôi đưa vào áp dụng 
không những giúp các em năng động, sáng tạo mà còn giúp các em biết thương 
yêu giúp đỡ lẫn nhau, cùng giúp nhau tiến bộ, các em biết nhường nhịn nhau và 
ngoan hơn trước rất nhiều. Vì vậy tôi nhận thấy rằng đưa trò chơi vào giờ học 
toán ở tiểu học là cần thiết, nhất là trong giờ học toán của lớp 3.
III. Một số trò chơi Toán học lớp 3
1. Trò chơi có nội dung số học và yếu tố đại số
a. Trò chơi “ Đoàn kết”
- Mục đích: Rèn luyện kĩ năng tính nhẩm nhanh.
- Thời gian: 5 phút
- Cách chơi: Giáo viên hô: “ Đoàn kết, đoàn kết”
 Học sinh hỏi: “ Kết mấy, kết mấy”
 Giáo viên hô: “ Kết 4 x 7” hoặc “ 4 x 10” , “ 32 : 4” , “ 24 : 4”
Học sinh nhẩm nhanh được kết quả và kết thành nhóm theo yêu cầu.
- Luật chơi: Ai nhanh hơn sẽ được tuyên dương, ai chậm hơn sẽ bị phạt theo yêu 
cầu.
=> Trò chơi này tôi áp dụng vào những tuần đầu của lớp 3 vì khi nhận lớp tôi 
thấy các em tính nhẩm còn yếu. Khi tổ chức trò chơi này, tôi thấy giờ học có hiệu 
quả hơn. Những bạn tự ti, ngại học, không chú ý đến tiết học giờ đây hăng hái 
tham gia, mạnh dạn trả lời câu hỏi và chạy ra kết thành nhóm khi có hiệu lệnh. Sự 
hứng thú của học sinh, sự hoà nhập của học sinh nhút nháp, sự chú ý học tập của 
các em trong giờ học toán đã giúp tôi tìm hiểu và nghiên cứu thêm một số trò 
chơi.
b. Trò chơi truyền điện
 10/19 - Mục đích: Người chơi cần biết cách xem giờ, nấm vững nguyên tắc quay của 
kim đồng hồ, có tinh thần hợp tác ý thức tổ chức, tác phong nhanh nhẹn.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị chọn 2 đội, mỗi đội 18 em. Yêu cầu mỗi em tự 
chuẩn bị cho mình 1 cái mũ, 12 em mang mũ hình bông hoa đừng làm trụ quay 
của kim giờ phút.
- Thời gian: 5 phút
- Luật chơi: 2 đội sẽ xếp thành vòng tròn như sau:
+ Giáo viên hô: Hai đội chú ý. Bây giờ là 15 giờ đúng hãy mau thể hiện, hãy mau 
thể hiện. Giáo viên và 2 bạn chọn đợc làm th kí quan sát ghi kết quả thể hiện của 
2 đội (các chữ số ngồi im, trục kim ngồi im, thực chất chỉ có 5 bạn gồm kim ngắn 
2 bạn, kim dài 3 bạn là di chuyển).
+ Khi giáo viên hô chú ý thì 5 bạn đứng dậy, nghe giáo viên hô xong thì nhẹ 
nhàng di chuyển sao cho tới vị trí cần thiết thì ngồi xuống. Cứ như vậy sau 3 (4) 
lần chơi giáo viên và các bạn thư kí tổng kết xem đội nào di chuyển kim nhanh, 
gọn, đúng (đúng cả giờ và phút), mỗi lần 10 điểm; nếu quay đúng giờ nhưng lúng 
túng, lộn xộn trừ 2 điểm.
+ Đội nhiều điểm hơn sẽ thắng.
+ Đội nào thua cuộc phải đọc 3 lần bài: Tích tắc tích tắc, đồng hồ luôn nhắc, từng 
phút từng giờ, quý hơn vàng ngọc .
e. Trò chơi “ Bác đưa thư”
- Mục đích: Giúp học sinh thuộc lòng bảng nhân 8. Kết hợp với các thói quen nói 
"cảm ơn" khi người khác giúp một việc gì.
- Chuẩn bị:
+ Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi 1 số 8, 16, 24, 32, 40, 48,...80 là kết quả của các 
phép nhân để làm số nhà.
+ Một số phong bì có ghi phép nhân trong bảng: 1 x 8; 8 x 1 ; 2 x 8; 8 x 2, 3 
x 8; 8 x 3...
 + Một tấm các đeo ở ngực ghi "Nhân viên bưu điện".
- Cách chơi :
 12/19