Mô tả SKKN Biện pháp giúp học sinh Lớp 3 giải tốt bài toán liên quan rút về đơn vị

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 ----------------
 ĐƠN ĐỀ NGHỊ 
 CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN
 Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến huyện Tam Dương
 Tên tôi là: “ Phùng Thị Hoàn
 Chức vụ (nếu có): Giáo viên
 Đơn vị/địa phương: Trường Tiểu học Hoàng Hoa - xã Hoàng Hoa
 Điện thoại: 0394149408
 Tôi làm đơn này trân trọng đề nghị Hội đồng Sáng kiến huyện Tam Dương 
xem xét và công nhận sáng kiến cấp huyện cho tôi đối với sáng kiến/các sáng kiến 
đã được Hội đồng Sáng kiến cơ sở công nhận sau đây: 
 1. Tên sáng kiến: Biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải tốt bài toán liên quan 
 rút về đơn vị”
 2. Tên sáng kiến (thứ 2): ......................................................................................
 ...............................................................................................................................
 3. Tên sáng kiến (thứ 3): ......................................................................................
 ..............................................................................................................................
 (Có Báo cáo Báo cáo kết quả nghiên cứu, ứng dụng sáng kiến 
 và Giấy chứng nhận Sáng kiến cấp cơ sở kèm theo)
 Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật, 
không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác và hoàn toàn chịu trách 
nhiệm về thông tin đã nêu trong đơn.
 Xác nhận của Thủ trưởng đơn vị Hoàng Hoa, ngày 22 tháng 2 năm 2019
 (hoặc Chính quyền địa phương) Người nộp đơn
 (Ký tên, đóng dấu) (Ký tên, ghi rõ họ tên)
 Trần Trung Kiên Phùng Thị Hoàn 
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TAM DƯƠNG
 TRƯỜNG TIỂU HỌC HOÀNG HOA
 =====***=====
 HỒ SƠ ĐỀ NGHI CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN 
 NĂM HỌC 2019-2019
 Tên sáng kiến: “ Biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải tốt bài toán liên quan rút 
 về đơn vị”
Tác giả sáng kiến: Phùng Thị Hoàn
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: trường Tiểu học Hoàng Hoa, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc
 HỒ SƠ GỒM CÓ
1. Đơn đề nghị công nhận sáng kiến cấp huyện.
2. Báo cáo kết quả nghiên cứu ứng dụng sáng kiến.
3. Giấy chứng nhận sáng kiến cấp cơ sở.
 Tam Dương, Năm 2019 BÁO CÁO KẾT QUẢ 
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
 1. Lời giới thiệu
 Trong nhà trường tiểu học, mỗi môn học đều góp phần vào việc hình thành và 
phát triển những cơ sở ban đầu quan trọng của nhân cách con người Vệt Nam. 
Trong đó môn Toán giữ vai trò quan trọng, thời gian dành cho việc học Toán chiếm 
tỉ lệ khá cao. Thực tế những năm gần đây, việc dạy học Toán trong các nhà trường 
tiểu học đã có những bước cải tiến về phương pháp, nội dung và hình thức dạy học. 
 Cùng với các môn học khác như: Tiếng Việt, Đạo đức, TNXH, ... Môn toán 
cũng có một vị trí rất quan trọng cho việc hình thành nhân cách cho học sinh, vì 
môn toán là một môn học mang tính khoa học, nghiên cứu một số mặt của thế giới 
hiện thực và cũng qua môn toán mỗi học sinh tiểu học được trang bị một hệ thống 
kiến thức cơ bản về nhận thức, điều đó rất cần thiết cho đời sống sinh hoạt và lao 
động. Bên cạnh đó học sinh tiểu học qua việc học toán sẽ phát huy tốt trí tưởng 
tượng, các kĩ năng, kĩ xảo về tính toán, có tính chính xác cao. Qua môn toán giúp 
các em cảm thụ tốt kiến thức của các môn học khác. Cũng qua môn toán, trong suốt 
cấp học, các em cũng tích luỹ được những kinh nghiệm để tiếp tục nhận thức thế 
giới xung quanh, áp dụng một cách thành thạo, chính xác kiến thức đã được trang 
bị vào trong thực tiễn cuộc sống, cũng như sự sáng tạo trong hoạt động học tập của 
các cấp học cao hơn. 
 Chúng ta biết rằng, hoạt động cơ bản của người học toán, làm toán là giải 
toán. Việc giải bài toán có tầm quan trọng lớn và từ lâu đã là một trong những vấn 
đề trung tâm của phương pháp dạy học toán. Đối với học sinh tiểu học, có thể coi 
việc giải toán là một hình thức chủ yếu của việc học toán. Việc dạy giải các bài 
toán cho học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng và quyết định trong việc 
học toán của các em. 
 Từ trước đến nay, giải toán đã trở thành hoạt động trí tuệ sáng tạo, hấp dẫn đối 
với nhiều học sinh và thầy giáo trong trường phổ thông nói chung và trường tiểu 
học nói riêng. Vấn đề cốt lõi để giải được bài toán là nhận dạng bài toán, hiểu và 
tóm tắt được bài toán, lựa chọn được phương pháp thích hợp để giải bài toán. Do 
đó đòi hỏi học sinh phải được trang bị kiến thức cũng như kỹ năng vận dụng các 
phương pháp giải toán.
 Như chúng ta đã biết, căn cứ vào sự phát triển tâm, sinh lí của học sinh Tiểu 
học mà cấu trúc nội dung môn Toán rất phù hợp với từng giai đoạn phát triển của 
học sinh. Ở lớp 3, các em được học các kiến thức, kĩ năng ở thời điểm kết thúc của 
giai đoạn 1, chuẩn bị học tiếp giai đoạn sau, cho nên các em phải nắm được chắc tất 
cả các cơ sở ban đầu về giải toán nói riêng, tất cả các kĩ năng khác nói chung. Đặc 
biệt, ở lớp 3 sang học kì II, các em bắt đầu được làm quen với các dạng toán hợp 
cơ bản, trong đó có dạng toán liên quan đến rút về đơn vị. Dạng toán này có rất 
nhiều ứng dụng trong thực tế, nó đòi hỏi các em phải có kĩ năng giải toán tốt, kĩ 
năng ứng dụng thực tế trong cuộc sống. Sau khi dạy giải toán ở lớp 3 hai năm liền, Xuất phát từ tình hình thực tế, để các em nắm vững được phương pháp giải 
bài toán liên quan đến rút về đơn vị, tôi lần lượt nghiên cứu phương pháp dạy giải 
dạng toán này theo kiểu bài ứng với từng bước sau:
 Bước 1: Giúp các em nắm chắc phương pháp chung để giải các bài toán.
 Bước 2: Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan 
đến rút về đơn vị bằng phép tính chia, nhân.
 Bước 3: Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan 
đến rút về đơn vị bằng hai phép chia.
 Bước 4: Luyện tập, so sánh cách giải và củng cố kiến thức cho học sinh.
 Để giải quyết được nhiệm vụ trên, tôi bám sát vào các phương pháp, hình thức 
tổ chức dạy học toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 3 nói riêng sao cho phù hợp đặc 
điểm tâm sinh lí và nhận thức của học sinh, giúp các em có hứng thú tốt khi học 
toán, tạo không khí học tập sôi nổi, chất lượng.
 7.4. Phương pháp nghiên cứu.
 Khi tiến hành nghiên cứu, tôi thường sử dụng các phương pháp sau:
 7.5. Phương pháp nghiên cứu, lí luận
 Đọc các tài liệu cần thiết.
 Tìm hiểu sách giáo khoa, sách giáo viên, chương trình liệu bồi dưỡng giáo 
viên, sách tham khảo.
 7.6. Phương pháp điều tra quan sát
 Tìm hiểu, phỏng vấn giáo viên.
 Điều tra học sinh, các loại vở bài tập.
 7.7. Phương pháp kiểm tra, thống kê kết quả
 Kiểm tra chất lượng qua mỗi giai đoạn.
 Thống kê kết quả ở từng giai đoạn.
 7.8. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
 Giáo viên rút kinh nghiệm cho mình, tổng kết thành các bài học cơ bản.
 7.9. Phương pháp thiết kế bài dạy
 Tiết 122: Bài toán liên quan đến rút về đơn vị.
 Tiết 157: Bài toán liên quan đến rút về đơn vị (tiếp theo).
 7.10. Giới hạn về không gian nghiên cứu.
 - Không gian : Học sinh lớp 3A Trường Tiểu học Hoàng Hoa thuộc địa bàn 
xã Hoàng Hoa - Tam Dương - Vĩnh Phúc .
 - Nội dung : Hướng dẫn học sinh lớp 3 về Biện pháp giúp học sinh lớp 3 
giải tốt các bài toán liên quan đến rút về đơn vị.
 7.11. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
 Từ những năm trước, tôi đã nghiên cứu rất nhiều phương pháp dạy học của 
các lớp 3, năm học 2017-2018 và năm học 2018-2019, tôi đặc biệt đã chú trọng đến sách giáo khoa và đồ dùng dạy học, để mỗi cá nhân học sinh tự khám phá, tự phát 
hiện và tự giải quyết bài toán thông qua việc biết thiết lập mối quan hệ giữa kiến 
thức mới với các kiến thức liên quan đã học cùng với kinh nghiệm sẵn có của bản 
thân. Đó là các cơ sở để các em giải tốt dạng toán rút về đơn vị nói riêng, các dạng 
toán hợp nói chung.
 2. Lịch sử của vấn đề nghiên cứu:
 Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học là sự vận dụng các phương pháp dạy 
học Toán nói chung cho phù hợp với mục tiêu, nội dung, các điều kiện dạy học. Do 
đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học, trong quá trình dạy học Toán, giáo viên 
thường phải vận dụng linh hoạt các phương pháp trực quan, thực hành, gợi mở, vấn 
đáp, giảng giải, tùy theo mức độ ở từng lớp. Từ trước cho tới nay có không ít các 
đồng chí giáo viên đã từng nghiên cứu về việc vận dụng các phương pháp này vào 
dạy các dạng toán ở các khối lớp. Ở lớp 3, chắc cũng có nhiều đồng chí đã từng 
nghiên cứu, tìm tòi các phương pháp, hình thức tổ chức dạy một dạng toán, một 
kiểu bài nào đó. Tôi cũng vậy, sau nhiều năm nghiên cứu, tích lũy, viết sáng kiến 
kinh nghiệm dạy học của mình, tôi đã có một ít vốn kinh nghiệm giảng dạy ở tất cả 
các môn. Song, giờ đây, tôi muốn cùng các đồng chí nghiên cứu tiếp với vấn đề: 
“Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải tốt bài toán liên quan đến rút về đơn 
vị”. Nhìn lại về quá trình dạy dạng toán này, về cơ bản, ai cũng thể cho rằng các em 
dễ tiếp thu, dễ làm bài, dễ nhớ, ít sai. Nhưng đi sâu hơn nữa, theo cái nhìn chủ quan 
của tôi, với dạng toán này các em còn có nhiều những nhầm lẫn đáng tiếc nếu như 
không nắm chắc đặc điểm cơ bản, phương pháp giải cơ bản của hai kiểu bài trong 
dạng toán này. Nếu hướng dẫn học sinh từng kiểu bài một trong một tiết thì các em 
làm bài gần như theo khuôn mẫu, ít sai sót. Nhưng khi hướng dẫn học sinh luyện 
tập song song cả hai kiểu bài hoặc học xong cả hai kiểu bài rồi, nếu không nắm 
vững kĩ năng nhận biết và phương pháp giải từng dạng bài sẽ dẫn đến nhầm lẫn và 
sai lầm khi làm bài. Điều này xảy ra nhiều hơn ở các em có lực học trung bình, yếu. 
Chính vì vậy, việc nghiên cứu các biện pháp giúp các em lớp 3giải tốt dạng toán 
này sẽ góp phần rất lớn giúp học sinh dễ dàng giải quyết bài tập, đồng thời tạo sự 
tin, hứng thú trong quá trình học tập của học sinh, đặc biệt là đối với các em có học 
lực trung bình, yếu.
3. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
 3.1. Thực trạng dạy của giáo viên:
 Những năm học trước, khi dạy bồi dưỡng học sinh giỏi Toán, tôi thường dạy 
lớp 4 nên chưa có kinh nghiệm nên tôi thường không dạy theo một hệ thống 
phương pháp hay một quy tắc nào. Hơn nữa là sự chủ quan của bản thân vì tôi cho 
rằng Bài toán có liên quan đến rút về đơn vị là dễ đối với học sinh, chỉ dùng 
phương pháp dạy học máy móc học sinh cũng có thể giải được những bài toán đơn 
giản chứ chưa thể làm được những bài toán nâng cao. Dẫn đến học sinh nắm bài 
một cách hời hợt, kết quả bài làm thấp.
 3.2. Thực trạng học của học sinh: toán 2
 12
 4 5 8 29
 Các bài luyên tập chung 29 13,7 29 17,4 29 27,5 41,4
 Các bài luyên tập nâng 21
 2 7,0 3 10,3 3 10,3 29 72,4
 cao 29 29 29
 BẢNG 2: TỈ LỆ HS ĐẠT ĐIỂM TRÊN TRUNG BÌNH
 Bài toán liên Bài toán liên Các bài luyên tập Các bài luyên tập 
 quan đến rút về quan đến rút về chung nâng cao
 đơn vị dạng bài đơn vị dạng bài 
 toán 1 toán 2
 79,4% 69% 58,6% 27,6%
 Nhìn vào hai bảng thống kê trên, có thể thấy, không có sự trợ giúp và hướng 
dẫn của GV, kết quả bài làm đạt trên trung bình của HS ở mức thấp so với kết quả 
dạy học các yếu tố khác. Đặc biệt các số liệu thống kê còn thể hiện rõ; sau khi học 
xong mỗi kiểu bài mới, HS làm bài đạt tỉ lệ trên trung bình từ 68,0% đến trên 
79,4%, nhưng đến bài luyện tập, với sự xuất hiện đồng thời cả ba dạng bài nêu trên 
thì kết quả lại sụt giảm đáng kể, chỉ còn ở mức 58,6%. Số HS đạt điểm khá giỏi 
đang ở mức 7 đến 8 em xuống còn 4 em, số HS bị điểm yếu đang từ 5 đến 7 em đã 
tăng lên 12 em. Tỉ lệ HS làm bài luyện tập đạt trên trung bình sau tiết luyện tập 
giảm từ 13% đến 22% so với sau tiết dạy học bài mới.
 Nguyên nhân chủ yếu là do HS đã vận dụng một cách máy móc bài tập mẫu 
mà không hiểu bản chất của bài toán nên khi không có bài tập mẫu thì các em làm 
sai. Khi chấm bài, tôi còn phát hiện, các em có sự nhầm lẫn giữa hai dạng bài tập. 
Điều này còn thể hiện rất rõ khi HS gặp các bài toán đơn lẻ được sắp xếp xen kẽ 
với các yếu tố khác (theo nguyên tắc tích hợp), thường là các em có biểu hiện lúng 
túng khi giải quyết các vấn đề bài toán đặt ra.
 Nguyên nhân có kết quả như vậy là do phần lớn các em còn chủ quan khi làm 
bài, chưa nhớ kĩ các phương pháp giải dạng toán này. Mặt khác, cũng có thể là các 
em chưa được củng cố rõ nét về sự khác nhau giữa hai kiểu bài trong dạng toán 
này nên sự sai đó không tránh khỏi. Con nữa, đây là các bài toán áp dụng rất thực 
tế mà các em quên mất phương pháp thử lại nên kết quả đưa ra rất đáng tiếc.
 Về phía giáo viên, trong nhiều năm theo dõi học sinh học Toán, đặc biệt là hai 
năm gần đây, tôi trực tiếp theo dõi các em học sinh lớp 3 giải toán, tôi thấy các em 
có một thói quen không tốt cho lắm đó là: đọc đầu bài qua loa, sau đó giải bài toán 
ngay, làm xong không cần kiểm tra lại kết quả, ... Thế nên, khi được chữa bài, các 
em mới biết là mình sai. Đối với dạng bài toán liên quan đến rút về đơn vị, khi giáo