Sáng kiến kinh nghiệm Lồng ghép âm thanh và hình ảnh trong dạy học Tập đọc Lớp 3

 ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN THANH XUÂN
 TRƯỜNG TIỂU HỌC THANH XUÂN NAM
 ----------  ---------
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 LỒNG GHÉP ÂM THANH VÀ HÌNH ẢNH 
 TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC LỚP 3
Lĩnh vực : Tiếng Việt
Cấp học : Tiểu học
Tên tác giả : Nguyễn Thị Năng
Đơn vị công tác : Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam
Chức vụ : Giáo viên
 Năm học 2019 - 2020
 Lồng ghép âm thanh và hình ảnh trong dạy học Tập đọc lớp 3
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
 1. Cơ sở lý luận
 Mục tiêu giáo dục phổ thông đã chuyển từ chủ yếu là trang bị kiến thức cho 
học sinh sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em, đặc biệt là năng lực 
hành động, năng lực thực tiễn. Phương pháp giáo dục phổ thông cũng đã được 
đổi mới theo hướng “Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo 
của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, 
lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Với mục tiêu giáo dục hiện nay, học 
sinh phải là người tự trang bị cho mình những kĩ năng cơ bản để chủ động lĩnh 
hội tri thức và trang bị cho mình những kiến thức cần thiết.
 Phân môn Tiếng Việt cung cấp cho các em những hiểu biết sơ giản về hệ 
thống tiếng Việt và tri thức sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp. Song song với nó, 
các em còn tiếp thu được những hiểu biết về xã hội, tự nhiên và con người. Ở 
cấp Tiểu học, đọc là một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Đọc 
giúp các em chiếm lĩnh ngôn ngữ để dùng cho giao tiếp, học tập, tạo ra hứng thú 
và động cơ học tập. Đọc tạo điều kiện cho học sinh có khả năng tự học và tinh 
thần học tập trong suốt cuộc đời. Tập đọc là phân môn thực hành mang tính tổng 
hợp, hình thành năng lực đọc cho học sinh. Qua bài tập đọc, học sinh được làm 
quen với ngôn ngữ văn học, các nhân vật trong các bài tập đọc, các thông điệp 
mà nội dung bài học cần thông báo. Môn Tập đọc giúp cho các em phát triển kĩ 
năng nghe, nói, đọc, viết, bồi dưỡng cho các em những rung cảm thẩm mĩ, cảm 
nhận được vẻ đẹp của ngôn ngữ qua bài đọc, từ đó giáo dục cho các em những 
tình cảm trong sáng tốt đẹp hơn. 
 Để dạy Tập đọc hiệu quả, người giáo viên cần nắm chắc phương pháp tổ chức 
quá trình dạy học và chuẩn bị đầy đủ các phương tiện cần thiết để phục vụ tiết 
dạy. Đặc biệt, để tiết dạy Tập đọc thực sự thành công thì người giáo viên phải tạo 
được tâm thế, hứng thú cho học sinh, làm cho học sinh thấy hứng khởi và thực sự 
thích học. Đây là điều tưởng chừng như rất nhỏ song nếu người giáo viên làm 
được thì thành công của tiết dạy sẽ không nhỏ chút nào. Người giáo viên không 
những phải có tay nghề vững vàng mà còn cần phải có niềm tin và cách nhìn lạc 
quan đối với học trò của mình, luôn tạo được không khí phấn khởi và tươi vui 
trong tiết học. Khi đó người học sinh sẽ cảm thấy thích học mà không thấy buồn 
tẻ, nhàm chán và dễ dàng trở thành những con người tự tin và thành đạt.
 2. Cơ sở thực tiễn
 Trong thực tế giảng dạy môn Tập đọc lớp 3 hiện nay, mỗi giáo viên đều đang 
tích cực đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và chuẩn bị đồ dùng 
cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả của giờ dạy. Tuy nhiên, việc bố trí thời gian; 
vận dụng các hình thức tổ chức chưa hợp lý cùng với việc sử dụng đồ dùng dạy 
học chưa hiệu quả dẫn đến chất lượng giờ dạy Tập đọc chưa cao. Các bài Tập 
đọc lớp 3 phần lớn là chỉ có một tranh minh họa nên nếu giáo viên không biết 
cách khai thác sẽ không lôi cuốn được sự chú ý của các em. Từ đó, học sinh cảm 
thấy nhàm chán, tâm lý nặng nề, không có hứng thú với bài học. Các tiết Tập 
đọc diễn ra rất khô cứng, hình thức và buồn tẻ.
 1/15 Lồng ghép âm thanh và hình ảnh trong dạy học Tập đọc lớp 3
 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
 Hưởng ứng phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh 
tích cực” trong các trường phổ thông do Bộ GD&ĐT phát động. Một trong năm 
nội dung của phong trào thi đua đó là: dạy học có hiệu quả, phù hợp với đặc 
điểm lứa tuổi học sinh, thầy cô giáo tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy 
học phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. 
 Thực tế hiện nay, trong danh mục thiết bị dạy học của các trường không có 
nhiều đĩa nhạc (ca khúc) dành riêng cho dạy các bài Tập đọc. Ở mỗi bài Tập đọc 
trong sách giáo khoa thường chỉ có những hình ảnh đơn giản để minh họa. Để có 
tiết học tập đọc có hiệu quả hơn, người giáo viên bắt buộc phải nghiên cứu, tìm 
tòi và sáng tạo. Việc sử dụng những bài hát được phổ nhạc từ những bài tập đọc 
trong chương trình hoặc có nội dung liên quan đến bài học sẽ làm cho tiết dạy 
sôi nổi hơn. Ngoài ra sử dụng hình ảnh hoặc các video, clip trong tiết dạy Tập 
đọc sẽ làm cho học sinh hứng thú học tập tích cực và hiệu quả hơn.
 Dạy tốt phân môn Tập đọc là tạo cho học sinh một nền tảng vững chắc để 
học tốt môn học Tiếng Việt và tất cả các môn học khác. Có đọc đúng, đọc trôi 
chảy mới cảm thụ được nội dung bài văn và từ đó mới có hứng thú tìm hiểu tất 
cả các văn bản khác để mở mang kiến thức. Các hoạt động dạy và học phân môn 
Tập đọc không chỉ giúp cho trẻ đọc tốt, hiểu nhanh mà còn góp phần rèn các 
thao tác tư duy, góp phần mở rộng hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người. 
Do vậy việc học tốt phân môn Tập đọc ở Tiểu học có khả năng tích hợp kĩ năng 
sống rất cao.
 II. THỰC TRẠNG
 Năm học 2019 – 2020 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 3A5 với tổng số 
49 học sinh. Sau khi nhận lớp, qua quá trình giảng dạy học sinh, tôi thấy lớp tôi 
có những thuận lợi và khó khăn như sau : 
 1.Thuận lợi :
 - Đa số học sinh ngoan có ý thức phấn đấu vươn lên trong học tập. Trong lớp 
có nhiều em yêu thích học môn Tiếng Việt; đọc to rõ ràng; học thuộc bài nhanh 
và rất tích cực phát biểu xây dựng bài. Cha mẹ học sinh luôn quan tâm sát sao và 
tạo mọi điều kiện tốt nhất cho con trong quá trình học tập.
 - Cơ sở vật chất: Trường lớp sạch sẽ, thoáng mát, khang trang. Lớp học đủ 
ánh sáng và được trang bị đầy đủ đồ dùng học tập cũng như đồ dùng bán trú. 
Đây là yếu tố luôn mang lại sự thoải mái giúp cho học sinh học tập tốt hơn.
 - Các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường rất năng động và sáng tạo, 
luôn quan tâm chỉ đạo sát sao trong lĩnh vực chuyên môn. Ban giám hiệu luôn 
đồng hành nhắc nhở và giúp đỡ kịp thời tới từng giáo viên trong quá trình giảng 
dạy, tạo điều kiện tốt giúp học sinh đạt được kết quả cao trong học tập.
 2. Khó khăn.
 Trong một thời gian ngắn giảng dạy, tôi nhận thấy thực trạng nhận thức của 
học sinh lớp tôi có một số điều bất cập. Bên cạnh những em có ý thức học tốt, 
đọc to rõ ràng và tích cực giơ tay phát biểu, trong lớp tôi vẫn còn tồn tại một số 
học sinh đọc nhỏ, lười đọc, thiếu tập trung trong giờ học. Đây là một khó khăn 
 3/15 Lồng ghép âm thanh và hình ảnh trong dạy học Tập đọc lớp 3
giáo án và bật cho học sinh nghe ở những thời điểm phù hợp.Tuy nhiên nội dung 
những bài hát đó phải thật sự phù hợp với nội dung bài học.
 VD như:
 TT Tên ca khúc Liên quan đến chủ đề bài dạy
 Ngày đầu tiên đi học Nhớ lại buổi đầu đi học
 1
 Nhạc và lời: Nguyễn Ngọc Thiện (Tiếng Việt 3,tập 1, trang 51)
 Quê hương Giọng Quê hương
 2
 Nhạc và lời:Giáp Văn Thạch (Tiếng Việt 3,tập 1, trang 76)
 Vàm Cỏ Đông Vàm Cỏ Đông
 3 Nhạc và lời:Trương Quang Lục (Tiếng Việt 3,tập 1, trang 106)
 Kim Đồng Người liên lạc nhỏ
 4
 Nhạc và lời: Phong Nhã (Tiếng Việt 3,tập 1, trang 112)
 Hai Bà Trưng Hai Bà Trưng
 5
 Nhạc trẻ - Võ Hạ Trâm (Tiếng Việt 3,tập 2, trang 4)
 Xuân chiến khu Ở lại với chiến khu
 6
 Nhạc và lời: Xuân Hồng (Tiếng Việt 3,tập 2, trang 13)
 Bàn tay cô giáo Bàn tay cô giáo
 7
 Sáng tác: Uyên Nguyên (Tiếng Việt 3,tập 2, trang 25)
 5 Chiếc đèn ông sao Rước đèn ông sao
 8 Nhạc và lời: Phạm Tuyên (Tiếng Việt 3,tập 2, trang 71)
 6 Bài hát trồng cây Bài hát trồng cây
 9 Nhạc và lời: Nguyễn Thị Minh Châu (Tiếng Việt 3,tập 2, trang 109)
 7 Con Cóc là cậu ông Trời Cóc kiện Trời
 10 Nhạc và lời: Lã Văn Cường (Tiếng Việt 3,tập 2, trang 122)
 Một bài hát có thể sử dụng để minh họa cho những bài Tập đọc (văn hoặc 
thơ) có chung chủ đề với ca khúc.
 VD: Ca khúc Quê hương: Có thể sử dụng để minh họa cho các bài.:
 Giọng quê hương (Tiếng Việt 3, tập 1, trang 76)
 Quê hương (Tiếng Việt 3, tập 1, trang 79)
 Vẽ quê hương (Tiếng Việt 3, tập 1, trang 88)
 a) Sử dụng âm nhạc để tạo tâm thế hứng thú – dẫn dắt vào bài.
 Ở từng bài tập đọc, thay bằng phương pháp thuyết trình tôi sẽ cho học sinh 
nghe các bài hát để tạo sự chú ý gợi hứng thú của các em.
 VD: Bài “Vẽ quê hương” (Tiếng Việt 3, tập 1, trang 88)
 GV cho học sinh nghe 1 một đoạn trong bài hát “ Quê hương
 Giới thiệu bài: Chúng ta ai cũng có quê hương. Quê hương là nơi đã sinh ra 
và nuôi dưỡng ta khôn lớn. Giai điệu ngọt ngào mà chúng ta vừa nghe đã thể 
hiện tình yêu quê hương của các nhà văn, nhà thơ đối với quê hương mình. Còn 
đối với chúng ta, quê hương có thể là người thân, làng xóm, là những kỉ niệm 
thân thương thời thơ ấu. Quê hương của một bạn nhỏ được thể hiện như thế nào 
chúng ta cùng đi tìm hiểu qua tiết tập đọc ngày hôm nay nhé !
 b) Sử dụng âm nhạc để củng cố, khắc sâu và liên hệ thực tế.
 Khi thích nghe và hiểu nội dung các bài hát, học sinh sẽ rất dễ liên tưởng đến 
bài học. Vận dụng đặc điểm nhận thức này của các em, tôi thường sử dụng các 
bài hát để giúp học sinh củng cố, nhớ lâu về bài học của mình. 
 5/15 Lồng ghép âm thanh và hình ảnh trong dạy học Tập đọc lớp 3
 2.2.Cách thức tiến hành
 Bước 1: Tìm kiếm và sử dụng 
 - Sau khi đã thống kê được những bài Tập đọc cần sử dụng hình ảnh; clip, 
giáo viên cần tiến hành sưu tầm trong thư viện nhà trường, tự sưu tầm trên các 
trang Internet hoặc tự chụp; cài đặt theo qui trình vào giáo án điện tử để thực hiện.
 - Căn cứ vào nội dung và yêu cầu khai thác của từng bài học, phần dặn dò 
của tiết học trước, giáo viên có thể yêu cầu học sinh sưu tầm tranh ảnh để chuẩn 
bị cho tiết Tập đọc sau. 
 Bước 2: Cách khai thác
 Việc sử dụng tranh ảnh; clip cần lựa chọn các thời điểm cũng như thời lượng 
sao cho phù hợp tránh lạm dụng sẽ không có hiệu quả và bị kéo dài thời gian. Tùy 
theo nội dung cần khai thác, cũng như yêu cầu của từng bài Tập đọc mà tôi sử dụng 
tranh minh họa cũng như video, clip ở các hoạt động từng bài khác nhau.
 a. Giới thiệu bài:
 Giáo viên sử dụng tranh để giới thiệu các chủ điểm. Sau đó, giáo viên tổ 
chức cùng học sinh dẫn dắt vào bài mới. Giáo viên cũng có thể cho học sinh 
quan sát hình ảnh minh họa, xem clip trả lời câu hỏi khai thác để tìm hiểu vào 
bài mới. Tuy nhiên ở phần giới thiệu bài, khi cho học sinh xem clip, giáo viên 
cần lưu ý đảm bảo thời gian cho hợp lý.
 VD1: Bài “Cậu bé thông minh” (Tiếng việt 3, tập 1, trang 4), giáo viên có thể 
hướng dẫn học sinh quan sát tranh: 
 .Bức tranh vẽ gì ?
 .Tìm hiểu xem nhà vua và cậu bé đang làm gì? 
 .Thái độ của nhà vua và mọi người như thế nào?
 Sau đó, dẫn dắt vào bài.
 Tranh minh họa bài “Cậu bé thông minh” 
 VD2: Bài “ Nhớ Việt Bắc ” (Tiếng việt 3, tập 1, trang 115)
 GV cho HS xem clip về cảnh đẹp Việt Bắc (khoảng 2’) rồi nêu câu hỏi:
 Trong clip vừa rồi có nhắc đến tên những địa danh nào của nước ta ?
GV giới thiệu về Việt Bắc kết hợp chỉ trên bản đồ. Giới thiệu bài Nhớ Việt Bắc.
 7/15