SKKN Rèn kỹ năng đọc nhằm nâng cao hiệu quả dạy học phần đọc cho học sinh Lớp 3 theo chương trình GDPT 2018

 BIỆN PHÁP
 “Rèn kỹ năng đọc nhằm nâng cao hiệu quả dạy học phần đọc cho học sinh 
 lớp 3 theo chương trình GDPT 2018”.
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lí do lựa chọn biện pháp:
 Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học nhằm hình thành và phát triển ở học sinh 
cả bốn kĩ năng sử dụng tiếng Việt (nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp 
trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Việc dạy và học tiếng Việt góp phần 
rèn luyện các thao tác tư duy, rèn luyện kĩ năng sử dụng tiếng Việt và năng lực 
hoạt động ngôn ngữ. Môn Tiếng Việt cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ 
giản về xã hội, tự nhiên, con người, văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài. 
Môn Tiếng Việt còn bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt và hình thành ý thức giữ gìn 
sự trong sáng, giàu đẹp của tiếng Việt, góp phần rèn luyện nhân cách con người 
Việt Nam.
 Trong môn Tiếng Việt lớp 3, phần đọc có một vị trí đặc biệt vì đọc là dạng 
hoạt động ngôn ngữ làm tăng khả năng tiếp nhận thông tin cho con người. Vì vậy 
việc rèn đọc cho học sinh là điều vô cùng cần thiết.
 Xuất phát từ thực tế đó, tôi mạnh dạn đưa ra biện pháp: “Rèn kĩ năng đọc 
nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt lớp 3” để áp dụng trong giảng 
dạy.
 2. Đối tượng áp dụng
 Đối tượng áp dụng của biện pháp là tất cả giáo viên và học sinh khối lớp 
3.
 II. NỘI DUNG BIỆN PHÁP
 1. Mục tiêu của biện pháp
 - Biện pháp nhằm trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp trong công tác 
chuyên môn. Giúp giáo viên từng bước nâng cao hiệu quả trong giảng dạy phần 
đọc trong môn Tiếng Việt 3. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng môn Tiếng 
Việt.
 - Việc dạy tốt phần đọc sẽ giúp các em hiểu biết hơn, bồi dưỡng ở các em lòng 
yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách lô gíc cũng như có 
hình ảnh về các sự vật có xung quanh cuộc sống của chúng ta. Như vậy, dạy Tập 
đọc có một ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục tình 
cảm chuẩn mực đạo đức và phát triển trí tuệ, tư duy. Nội dung chương trình môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập đọc nói 
riêng rất phong phú; kênh hình Sách giáo khoa được trình bày đẹp, phù hợp tâm 
sinh lí lứa tuổi các em.
 *Khó khăn:
 * Về phía giáo viên
 Với học sinh lớp 3 (lớn hơn các khối 1, 2) nên trong giờ đọc, một số giáo 
viên còn thờ ơ trong việc rèn đọc cho học sinh, chưa đi sâu sửa lỗi để học sinh 
luyện đọc đúng trong cách phát âm, ngữ điệu khi đọc văn bản. Nguyên nhân là do 
giáo viên thường nghĩ việc rèn đọc cho học sinh nên giành nhiều thời gian ở lớp 
1, 2. Do vậy, một số giáo viên chưa quan tâm đến việc sửa lỗi triệt để cho học 
sinh, chưa đưa ra các hình thức luyện đọc hấp dẫn thu hút học sinh trong giờ Tiếng 
Việt phân môn đọc.
 * Về phía học sinh
 Mặc dù đã bước sang giai đoạn hai của lứa tuổi Tiểu học tuy nhiên học sinh 
lớp 3 lại là lớp đầu của giai đoạn này nên việc cảm thụ văn học của các em vẫn 
còn gặp nhiều khó khăn. Các hoạt động trong giờ Tiếng Việt phân môn đọc được 
lặp đi lặp lại theo một quy trình làm cho giờ dạy trở nên đơn điệu, nhàm chán đối 
với học sinh. Bên cạnh đó vốn sống và vốn kiến thức văn học của học sinh còn 
hạn chế. Phần lớn các em chưa có thói quen đọc sách đặc biệt là các tác phẩm văn 
học. Vì vậy các em cũng ít có sự say mê với các tác phẩm văn học.
 Ngoài ra, nội dung chương trình lớp 3 rất đa dạng, có nhiều loại văn bản 
học sinh ít khi hoặc chưa tiếp xúc bao giờ như kịch nên phần đọc diễn cảm của 
các em gặp rất nhiều khó khăn.
 Đa số các em mới chỉ dừng lại ở việc đọc to nhưng mức độ đọc lưu loát 
còn một số em vẫn chưa đạt yêu cầu, các em còn đọc lát gừng, đọc lặp từ, thêm 
từ, bớt từ Mức độ đọc diễn cảm chỉ có rất ít em đạt được. Các em chưa thể hiện 
rõ giọng đọc của từng thể loại như thơ, văn Đặc biệt vẫn còn một số học sinh 
không biết thế nào là đọc hay, đọc chưa có cao độ không diễn cảm dẫn đến không 
thể hiện hết được ý tưởng và những nội dung tác giả muốn truyền đạt đến người 
nghe.
 Qua khảo sát chất lượng đầu năm, năm học 2022 -2023 ở phần đọc môn 
Tiếng Việt ở lớp 3A cho thấy:
 Tổng số Điểm 9, 10 Điểm 7, 8 Điểm 5, 6 Điểm dưới 5
 43 6 14 16 7
 3. Nội dung biện pháp: Giáo viên đọc mẫu phải rõ ràng, đọc đúng, ngữ điệu đọc phù hợp. Giọng đọc 
ngắt biểu cảm, thể hiện tốc độ, cường độ, cao độ để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình 
cảm mà tác giả đã gởi gắm trong bài đọc, đồng thời thông hiểu, cảm thụ của người 
đọc đối với tác phẩm.
 Muốn học sinh đọc hay, đọc đúng, diễn cảm thì trước hết người thầy phải 
đọc tốt để thâm nhập, lây truyền tới học sinh để gây hứng thú cho học sinh trong 
tiết học. Để đọc tốt thì giáo viên luôn coi trọng việc đọc mẫu để từ đó thường 
xuyên rèn luyện giọng đọc, tự ý thức điều chỉnh mình và có lòng ham muốn đọc 
hay.
 3.4: Rèn kĩ năng đọc đúng thông qua một số trò chơi, hình thức tổ chức 
dạy học nhóm
 Vấn đề đọc đúng đối với học sinh là đặc biệt quan trọng vì muốn hiểu được 
nội dung bài, cảm nhận được tâm tư, thông điệp của tác giả gửi gắm trong tác 
phẩm thì trước hết học sinh phải đọc lưu loát bài văn, bài thơ đó. Vì vậy khi rèn 
đọc đúng cần chú ý vào những từ khó, câu khó, câu có tình huống đối với học sinh 
trong lớp. Thông qua một số trò chơi như: Hái hoa dân chủ, ô cửa bí mật.... giáo 
viên chuẩn bị một số câu có có chứa các từ dễ đọc sai hoặc câu văn dài cần ngắt 
nhịp hay câu thơ cần ngắt nhịp đúng và yêu cầu học sinh tìm, đưa ra cách đọc 
đúng. Ngoài ra, chúng tôi cho học sinh thảo luận nhóm 4 tìm các từ dễ đọc sai 
hoặc khó đọc, câu dài trong đoạn văn. Sau đó học sinh tìm ra cách đọc đúng, luyện 
cho nhau trong nhóm. Đại diện một số nhóm sẽ lên chia sẻ cách đọc đúng của 
nhóm mình, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. Cuối cùng giáo viên sẽ là người 
định hướng, hướng dẫn học sinh cách đọc đúng nhất
 * Đọc đúng âm đầu, vần, thanh
 Đọc đúng là phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn hay nói cách khác là đọc 
đúng chính âm. Đọc đúng đòi hỏi tái hiện chính xác âm vị, không có lỗi. Đặc biệt 
là phát âm đúng các âm đầu dễ lần như n/l, d/r/gi... 
 * Đọc đúng tốc độ, cường độ, giọng đọc
 Khi học sinh đọc đã đọc đúng yêu cầu chúng tôi đề ra mục tiêu cao hơn đó 
là đọc đảm bảo tốc độ, trôi chảy, lưu loát, rõ ràng. 
 Tùy thuộc vào từng bài để thể hiện giọng đọc phù hợp: hồn nhiên vui tươi 
hay tha thiết...
 * Đọc ngắt nghỉ hơi hợp lý
 Hướng dẫn học sinh đọc ngắt nghỉ hơi đúng chỗ là một yếu tố quan trọng 
góp phần tạo nên cách đọc diễn cảm. Chúng tôi hướng dẫn học sinh ngắt nhịp 
theo các cách sau: Việc ứng dụng CNTT vào dạy học nói chung, dạy phân môn đọc nói riêng 
là một việc làm không thể thiếu trong dạy học. Hiệu quả đạt được của nó là giúp 
học sinh hiểu từ khó thông qua hình ảnh, đưa các văn bản đọc, cách ngắt nghỉ 
đúng lên màn hình.... Qua đó giúp các em có được những cách đọc, hiểu văn bản 
một cách tốt nhất.
 Việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào dạy học phân môn 
đọc nó giúp các em phát huy tính tích cực, chủ động trong việc khám phá tìm ra 
những dấu hiệu cần thiết để các em có những khám phá việc đọc, hiểu văn bản tốt 
hơn. Ví dụ: Bài 3. Cánh rừng trong nắng.
 - GV đọc mẫu, HS đọc thầm chia đoạn.
 - GV chốt 3 đoạn: Đoạn 1: Từ đầu đến líu lo. Đoạn 2: Tiếp theo...ngơ ngác. 
Đoạn 3: đoạn còn lại.
 - GV cho HS thảo luận nhóm 4 để tìm từ khó, câu dài, ....
 - Đại diện nhóm báo cáo kết quả, nhận xét, bổ sung.
 3.7: Rèn đọc diễn cảm thông qua những dạng văn bản cụ thể.
 Đọc diễn cảm là một yêu cầu đọc thành tiếng đặt ra khi đọc những văn bản 
văn chương hoặc những văn bản có các yếu tố ngôn ngữ của văn chương. Đó là 
khả năng làm chủ được ngữ điệu, làm chủ được các thông số âm thanh như tốc độ 
đọc, cường độ, cao độ của giọng,  để biểu đạt đúng ý nghĩa tình cảm mà tác giả 
đã gửi gắm trong bài đọc. Đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người 
đọc đối với tác phẩm. Đọc diễn cảm thể hiện năng lực đọc ở trình độ cao và chỉ 
thực hiện được trên cơ sở đã đọc đúng và đọc lưu loát.
 Mức độ cao nhất của đọc là đọc diễn cảm. Học sinh chỉ có thể đọc diễn 
cảm khi đã đọc đúng, hiểu và có cảm nhận về cái hay của bài. Cao hơn nữa là học 
sinh phải biết thể hiện những hiểu biết của mình thông qua tốc độ đọc, cách nhấn 
giọng, sắc thái giọng đọc để người nghe cảm nhận được cái hay của bài. 
 Trong phần luyện đọc diễn cảm chúng tôi tổ chức cho học sinh thi đọc trong 
nhóm trước sau đó thi đọc trước lớp giữa các nhóm, giữa các dãy và cuối cùng thi 
đọc giữa các cá nhân chọn bạn đọc hay nhất cả lớp.
 3.8: Rèn kn đọc thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
 Trong lớp, chúng tôi phát động phong trào “Trạng nguyên nhí”, “Em yêu 
Tiếng Việt” để học sinh thi đua, giám sát lẫn nhau, cuối mỗi tuần, mỗi tháng có 
tổng kết, đánh giá. Với cách tổ chức và thực hiện các biện pháp dạy học đã nêu trên, hiệu quả giờ 
dạy được nâng lên rõ rệt. HS hứng thú, say mê, tích cực hơn trong học tập. Các 
em tự tin khi đọc bài, số em đọc chưa đạt đã giảm đi, biết phân biệt thể loại bài 
đọc, phân biệt các nhân vật trong bài, thể hiện tình cảm thái độ qua giọng đọc phù 
hợp với sự việc, hình ảnh, cảm xúc, tính cách nhân vật. Biết lên giọng, xuống 
giọng đúng chỗ, biết ngắt nhịp thơ, biết nghỉ hơi đúng ở những câu văn dài và đặc 
biệt là phát âm chuẩn các từ ngữ dễ lẫn. Các em không chỉ tiến bộ ở đọc diễn 
cảm mà còn phát triển cả về khả năng diễn đạt trong Kể chuyện, Tập làm văn và 
phân biệt chính tả. Kết quả thực hiện như sau:
 Qua thực tế giảng dạy khi áp dụng các biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh 
ở lớp tôi chủ nhiệm có tiến bộ rõ rệt.:Đến tháng 10/2022, tôi tiến hành khảo sát 
lại ở môn tập đọc và kết quả đạt như sau:
 Tổng số Điểm 9, 10 Điểm 7, 8 Điểm 5, 6 Điểm dưới 5
 43 12 24 7 0
IV. KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT
 1.Kết luận:
 Qua thời gian ngắn tôi nhận thấy những biện pháp nêu trên đã thu được kết 
quả khả quan và đã rút ra kết luận sau:
+ Phải biết yêu thương, gần gũi, quan tâm, giúp đỡ, tìm hiểu để giúp các em khắc 
phục những hạn chế trên.
+ Đọc diễn cảm mẫu của giáo viên là khâu quan trọng giúp học sinh cảm nhận về 
nội dung, ý nghĩa của bài qua giọng đọc của giáo viên.
+ Nội dung bài đọc và xác định giọng đọc của cả bài, đoạn câu là một yếu tố cơ 
bản giúp các em đọc diễn cảm tốt.
+ Cần phát huy luyện đọc theo cặp, nhóm để học sinh luyện tập lẫn nhau.
+ Nên tổ chức trò chơi học tập để thay đổi không khí.
+ Thói quen học ở nhà là một việc cần thiết để học sinh rèn đọc diễn cảm. Chuẩn 
bị ở nhà tốt thì đến lớp tiếp thu bài nhanh hơn, đọc tốt hơn.
 2. Đề xuất:
- Đối với tổ chuyên môn: Cần thường xuyên trao đổi học hỏi kinh nghiệm giữa 
đồng nghiệp với nhau.