Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số tự nhiên cho học sinh Lớp 3

 1/21
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
 1.1. Cơ sở lí luận.
 Môn toán là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ thống, là môn học rất cần 
thiết để hỗ trợ cho việc học các môn học khác. Môn toán còn góp phần hình 
thành những đức tính tốt như: trung thực, cần cù, chịu khó, ý thức vượt khó 
khăn, tìm tòi sáng tạo và nhiều kỹ năng tính toán cần thiết để con người phát 
triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho người lao động trong thời đại 
mới. Môn toán ở tiểu học cũng như những môn học khác góp phần cung cấp 
những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức về thế giới xung quanh nhằm 
phát triển các năng lực nhận thức, hoạt động tư duy và bồi dưỡng tình cảm đạo 
đức tốt đẹp cho học sinh. Môn toán ở trường tiểu học là một môn học độc lập, 
chiếm phần lớn thời gian trong chương trình học của trẻ. 
 Hiện nay chương trình sách giáo khoa mới ở tiểu học đang được đưa vào 
sử dụng toàn quốc. Sách giáo khoa ở tiểu học có nhiều đổi mới về cấu trúc, nội 
dung, cách thể hiện nội dung nhằm đổi mới phương pháp dạy học. Cho nên học 
sinh phải nắm thật chắc cơ sở ban đầu về kĩ năng tính bốn phép tính : cộng, trừ, 
nhân, chia trong phạm vi 100, 1000, 10000, 100000. Vì bốn phép tính này được 
sử dụng hầu hết vào các khâu trong quá trình tính toán và được ứng dụng rất 
nhiều trong đời sống. Như vậy, phép nhân, chia cũng là một trong những phép 
tính đóng vai trò chủ đạo trong kiến thức số học. Nó góp phần giúp học sinh học 
tốt môn toán.
 Môn toán không chỉ giúp học sinh lĩnh hội các kiến thức, rèn các kĩ năng 
tính toán mà còn giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, tưởng tượng, óc sáng 
tạo, thói quen làm việc khoa học, phát triển ngôn ngữ, tư duy lôgíc, góp phần 
hình thành các phẩm chất, nhân cách của người lao động. Các kiến thức và kĩ 
năng trong môn Toán rất cần thiết trong đời sống hàng ngày, là công cụ giúp học 
sinh học tốt các môn học khác và để tiếp tục học lên các lớp trên. 
 Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy việc thực hiện phép tính 
chia các số có ba chữ số, bốn chữ số cho số có một chữ số là một vấn đề mà học 
sinh đang gặp nhiều khó khăn nhất. Khi thực hiện phép chia, học sinh còn lúng 
túng trong việc tìm thương. Phép chia các số tự nhiên là một nội dung rất cơ bản, 
quan trọng trong nội dung học số học các số tự nhiên. Để dạy tốt nội dung phép 
chia các số tự nhiên (phép chia hết, phép chia có dư) trước hết giáo viên cần 
nắm được bản chất toán học của những kiến thức này. Tuy nhiên, thực tế cho 
thấy có không ít giáo viên tiểu học không nắm vững bản chất toán học của phép 
 Một số biện pháp giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số tự nhiên 
 cho học sinh lớp 3. 3/21
 Dựa trên thực trạng dạy và học môn toán ở lớp 3 nói chung, dạy học sinh 
kỹ năng thực hiện phép tính chia số tự nhiên nói riêng, tôi muốn đưa ra một số ý 
kiến đổi mới để: 
 - Tìm ra những điểm yếu của học sinh khi làm các bài tập liên quan đến 
các phép tính chia số tự nhiên.
 - Đưa ra được những phương pháp kỹ năng về thực hiện phép tính.
 - Hệ thống được kiến thức cơ bản để học sinh vận dụng vào thực hiện các 
phép tính qua các bài tập.
 - Phát hiện học sinh có năng khiếu về thực hiện nhanh các phép tính. 
 Đề tài này biểu hiện kết quả tự học, tự rèn luyện nâng cao tay nghề của 
bản thân, tôi rất mong nhận được sự góp ý của các bạn đồng nghiệp, nâng cao 
hiệu quả dạy học giúp học sinh thực hiện tốt phép tính phép chia số tự nhiên cho 
học sinh lớp 3. 
 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
 Tiến hành nghiên cứu về nội dung và phương pháp dạy học phép tính 
phép chia số tự nhiên ở lớp 3 từ đó có biện pháp giúp đỡ học sinh yếu kém khắc 
phục khó khăn.
 4. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT- THỰC NGHIỆM. 
 - Học sinh lớp 3 – Trường Tiểu học Khánh Thượng.
 5. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU:
 - Thời gian từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 5 năm 2022 
 6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU :
 Khi tiến hành nghiên cứu, tôi thường sử dụng các phương pháp sau:
 - Phương pháp khảo sát, điều tra
 - Phương pháp giảng giải
 - Phương pháp gợi mở
 - Phương pháp luyện tập thực hành
 - Phương pháp kiểm tra, đánh giá
 - Tổng kết kinh nghiệm trong quá trình tìm hiểu và vân dụng phương 
pháp dạy toán về tính chia các số tự nhiên theo chương trình sách giáo khoa toán 
3, đánh giá và khái quát kinh nghiệm qua trao đổi cùng đồng nghiệp trên nhiều 
đối tượng học sinh ở các lớp khác nhau.
 - Kiểm tra qua hoạt động học tập của học sinh và việc sử dụng biện pháp 
rèn kĩ năng thực hiện phép tính nhân các số tự nhiên. 
 Một số biện pháp giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số tự nhiên 
 cho học sinh lớp 3. 5/21
dụng vào thực tế cuộc sống, nó đòi hỏi các em phải có kĩ năng tính toán tốt,tính 
nhanh, kĩ năng ứng dụng thực tế trong cuộc sống.
 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN. 
 Quá trình dạy học Toán 3 phải góp phần thiết thực vào việc hình thành 
phương pháp suy nghĩ, phương pháp học tập và làm việc tích cực, chủ động, 
khoa học, sáng tạo cho học sinh. 
 - Tuy nhiên, để tổ chức được các hoạt động học tập, giáo viên cần xác 
định được: Nội dung bài học cần cho học sinh lĩnh hội là gì? Tổ chức các hoạt 
động dạy - học như thế nào? Mặt khác, nội dung dạy thực hiện các phép tính 
nhân các số tự nhiên ở lớp 3 được sắp xếp sao cho hợp lí, đan xen và tương hợp 
với các mạch kiến thức, phù hợp với sự phát triển nhận thức của học sinh lớp 3. 
Dạy rèn kĩ năng thực hiện các phép tính chia các số tự nhiên chính là con đường 
hình thành và phát triển trình độ tư duy ghi nhớ và cách nhẩm các bảng nhân, 
chia 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 mà các em đã được học. 
 - Trong quá trình dạy học, giáo viên cần chủ động tổ chức, hướng dẫn học 
sinh hoạt động theo mục đích nhất định để mỗi cá nhân học sinh tự khám phá, tự 
phát hiện và tự giải quyết các phép tính thông qua việc biết thiết lập mối quan hệ 
giữa kiến thức mới với các kiến thức liên quan đã học cùng với kinh nghiệm sẵn 
có của bản thân. Đó là các cơ sở tốt để các em làm tốt các dạng toán về thực 
hiện phép tính chia các số tự nhiên nói riêng và các dạng toán liên quan đến 
phép chia nói chung.
 3. KHẢO SÁT THỰC TRẠNG .
 3.1. Thuận lợi:
 - Cơ sở vật chất của nhà trường khang trang, trang thiết bị dạy học đầy đủ, 
hiện đại, hiệu quả đáp ứng cho hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh. 
 - Ở lứa tuổi học sinh lớp 3 các em rất ham tìm tòi, học hỏi. Nội dung 
chương trình dạy phép chia số tự nhiên theo sách giáo khoa nói chung rất phong 
phú, vừa sức phù hợp tâm sinh lí lứa tuổi các em. Học sinh nắm vững kiến thức, 
biết cách lập và thuộc bảng nhân, chia. Có kĩ năng vận dụng làm tính, giải toán 
có lời văn. Đây là cơ sở giúp các em học tốt phép chia các số tự nhiên lớp 3. Các 
em ý thức được tầm quan trọng của việc học phép chia các số tự nhiên.
 - Lớp học luôn nhận được nhận được sự quan tâm của lãnh đạo nhà 
trường; giáo viên nhiệt tình trong công tác; học sinh chăm ngoan, ham thích học 
môn toán. 
 - Kiến thức, kỹ năng cơ bản, thiết thực phù hợp với trình độ và điều kiện 
học tập cho học sinh, quán triệt được quan điểm phổ cập giáo dục tiểu học. 
 Một số biện pháp giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số tự nhiên 
 cho học sinh lớp 3. 7/21
học nội dung này sẽ góp phần giúp học sinh thực hiện phép chia thành thạo, đạt 
hiệu quả cao.
 - Giáo viên cần sử dụng phương pháp trực quan (nhất là trong giai đoạn 
đầu), giảng giải – minh hoạ, gợi mở – vấn đáp khi hình thành khái niệm phép 
tính; khi thành lập các bảng tính; hướng dẫn học sinh làm bài tập để định hướng 
cho học sinh làm bài.
 - Thường xuyên sử dụng phương pháp thực hành luyện tập trong quá trình 
rèn luyện kỹ năng thực hiện phép chia các số tự nhiên cho học sinh. Điều này rất 
thuận lợi cho cả giáo viên và học sinh: giáo viên không phải giảng nhiều, còn 
học sinh có điều kiện tự rèn luyện kỹ năng cho mình.
 - Bám sát và theo dõi từng bước thực hiện phép tính của học sinh để có 
biện pháp sửa sai kịp thời. Trong quá trình giảng dạy biết lựa chọn bài tập hợp 
lý tùy theo đối tượng học sinh. 
 Xuất phát từ thực tế dạy học; từ nhiệt tình học hỏi nghiên cứu của bản 
thân, từ sự động viên giúp đỡ của bạn bè đồng nghiệp, tôi mạnh dạn đi sâu 
nghiên cứu để tìm ra biện pháp khắc phục hạn chế bản thân và giúp học sinh 
thực hiện phép chia đạt kết quả cao hơn 2. Những hạn chế, khó khăn khi giải 
quyết vấn đề:
 Trong quá trình dạy học toán ở lớp 3, bản thân tôi cũng như hầu hết các 
bạn đồng nghiệp giảng dạy trong khối lớp 3 đều nhận thấy rằng :
 Đa số học sinh, nhất là học sinh ở dạng trung bình và yếu thường gặp 
nhiều khó khăn và nhầm lẫn trong việc thực hiện phép chia (chia hết và chia có 
dư). Sai lầm này kéo dài đến các lớp trên và tự thân các em khó khắc phục nếu 
không được hướng dẫn lại.
 Thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu giáo viên phải 
thường xuyên nghiên cứu và tìm ra những biện pháp tối ưu để hướng dẫn kỹ 
lưỡng giúp học sinh thực hiện phép chia đạt kết quả.
 3.4. Kết quả khảo sát đầu năm
 Ở những năm học lớp 2, học sinh đã được học và hình thành bảng nhân, 
chia từ 2 đến 5. Học sinh đã được học và vận dụng thực hành phép chia số có 
hai chữ số cho số có một chữ số, nắm được các bước tính. Giáo viên cũng rất 
nhiệt tình trong việc hướng dẫn các em thực hiện phép chia. Đến đầu năm lớp 3, 
các em cũng được ôn lại phép chia số có hai chữ số cho số có một chữ số. 
Nhưng thực tế cho thấy, học sinh thực hiện phép chia rất khó khăn. Nhiều em 
không thực hiện được phép chia hoặc chia được nhưng rất chậm chiếm rất nhiều 
thời gian mới chia được. 
 Một số biện pháp giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số tự nhiên 
 cho học sinh lớp 3. 9/21
giúp học sinh thực hành giải toán nhanh, chính xác. Tạo cơ sở cho học sinh tiếp 
thu tốt kiến thức chia phân số và số thập phân ở các lớp trên.
 4. MỘT SỐ BIỆN PHÁP.
 Từ thực trạng trên, để đạt hiệu quả tốt hơn trong việc thực hiện các phép 
tính chia số tự nhiên, giúp các em học sinh có hứng thú trong học tập, nâng cao 
chất lượng giáo dục trong nhà trường, tôi đã mạnh dạn cải tiến nội dung, biện 
pháp trong giảng dạy như sau:
 4.1. Nội dung và hình thức của giải pháp
 4.1.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp :
 Xây dựng cho học sinh những kiến thức cơ bản về kĩ năng chia, hình 
thành và rèn luyện kĩ năng thực hành tính như: nắm được kĩ năng đặt tính, biết 
thực hiện các bước tính, ước lượng thương nhanh. Giúp học sinh thực hiện phép 
chia một cách thành thạo, nhanh, để các em nắm kiến thức ngày càng vững vàng 
hơn, hăng say trong giờ học toán nâng cao chất lượng giảng dạy và làm nền tảng 
vững chắc cho các lớp trên.
 4.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp :
 Biện pháp 1:Tìm hiểu nguyên nhân học sinh không thực hiện được 
phép chia :
 Trước hết, giáo viên phải kiểm tra, phân loại học sinh. Giáo viên cần nắm 
được: 
 - Bao nhiêu em đã thực hiện tốt phép chia cho số có một chữ số? - Bao 
nhiêu em đã thực hiện tốt phép chia số có hai chữ số chia cho số có một chữ số? 
 - Bao nhiêu em chưa thực hiện được phép chia? Vì sao? - Bao nhiêu em 
thực hiện phép chia còn chậm? Nguyên nhân? 
 Qua nghiên cứu nội dung, chương trình phép chia ở lớp 3 (chia hết và 
chia có dư) được phân phối trong 18 tiết dạy:
Tiết 27: Chia số có 2 chữ số cho số có 1 chữ số. 
Tiết 28: Luyện tập.
Tiết 29: Phép chia hết và phép chia có dư.
Tiết 30: Luyện tập (chia hết và chia có dư).
Tiết 35: Bảng chia 7.
Tiết 36: Luyện tập.
Tiết 69: Chia số có 2 chữ số cho số có 1 chữ số.
Tiết 70: Chia số có 2 chữ số cho số có 1 chữ số. (tiếp theo) 
Tiết 71: Chia số có 3 chữ số cho số có 1 chữ số.
Tiết 72: Chia số có 3 chữ số cho số có 1 chữ số. (tiếp theo) 
Tiết 113: Chia số có 4 chữ số cho số có 1 chữ số. 
 Một số biện pháp giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số tự nhiên 
 cho học sinh lớp 3.