Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số Lớp 3

 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3
 MỤC LỤC Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU
I.1. Lý do chọn đề tài.. 2
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.. 3
I.3. Đối tượng nghiên cứu... 3
I.4. Phạm vi nghiên cứu.. 3
I.5. Phương pháp nghiên cứu.. 3
II. PHẦN NỘI DUNG
II.1. Cơ sở lý luận... 3
II.2. Thực trạng... 4
a. Thuận lợi, khó khăn 4
b. Thành công, hạn chế... 5
c. Mặt mạnh, mặt yếu. 5
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động 6
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra 7
II.3. Giải pháp, biện pháp... 8
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp...... 8
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.. 8
c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp... 19
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 19
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.. 19
II.4. Kết quả.... 20
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
III.1. Kết luận.. 21
III.2. Kiến nghị, đề xuất.. 22
Tài liệu tham khảo.. 24
 GV: Phạm Thị Phượng – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu 1 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3
 Để góp phần nâng cao chất lượng đọc Tiếng Việt cho học sinh dân tộc 
thiểu số lớp 3, trong quá trình giảng dạy và giáo dục học sinh với ý thức lương 
tâm, trách nhiệm nghề nghiệp, bản thân tôi luôn suy nghĩ và trăn trở, không 
ngừng tích lũy kinh nghiệm về rèn kĩ năng đọc để giúp các em dân tộc thiểu số 
đọc đúng, rõ ràng, lưu loát, diễn cảm. Vì vậy, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số 
biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3”. Với hi vọng 
một số kinh nghiệm tôi vận dụng đã giúp cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3 có 
kĩ năng đọc sẽ là những kinh nghiệm hữu ích cho giáo viên Tiểu học, đặc biệt là 
giáo viên dạy lớp 3 ở những vùng có học sinh là người dân tộc thiểu số.
 I. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 Nghiên cứu đề tài nhằm tìm ra biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân 
tộc thiểu số lớp 3, nhằm giúp học sinh đọc đúng, đọc trôi chảy, lưu loát, ngắt 
nghỉ hơi đúng sau các dấu câu, không đọc quá to, quá nhỏ và giật cục trong khi 
đọc, từ đó các em đọc được diễn cảm hơn các tác phẩm. Luyện cho học sinh bốn 
kĩ năng sử dụng Tiếng Việt trong đó chú trọng đến kĩ năng nghe, nói, đọc. 
 Nhiệm vụ của đề tài là phân tích thực trạng học sinh đọc chưa đúng, đọc 
nhỏ, đọc ngọng, Vận dụng những cơ sở lí luận và thực tiễn có liên quan đến 
rèn kĩ năng đọc Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số để đề xuất những biện 
pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3.
 I. 3. Đối tượng nghiên cứu
 Biện pháp rèn đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3 trường Tiểu học Võ 
Thị Sáu.
 I. 4. Phạm vi nghiên cứu
 Học sinh dân tộc thiểu số lớp 3 trong trường Tiểu học Võ Thị Sáu năm 
học 2013 – 2014; 2014 – 2015 và học kì I của năm học 2015 – 2016.
 I. 5. Phương pháp nghiên cứu 
 Phương pháp quan sát. 
 Phương pháp thuyết trình, giảng giải. 
 Phương pháp luyện tập thực hành. 
 Phương pháp điều tra, thống kê.
 Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
 Phương pháp sử dụng trò chơi học tập.
 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
 II. PHẦN NỘI DUNG
 II. 1. Cơ sở lý luận 
 Ở Tiểu học môn Tiếng Việt là môn có vị trí hết sức quan trọng: Nhằm 
giúp các em phát triển kĩ năng sử dụng Tiếng Việt. Từng bước giúp các em làm 
chủ được công cụ ngôn ngữ để học tập trong nhà trường và giao tiếp một cách 
 GV: Phạm Thị Phượng – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu 3 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3
các em tiếp thu kiến thức còn nhiều hạn chế; kĩ năng nghe, nói, đọc, viết rất 
chậm.
 - Cha mẹ các em phần lớn nằm trong diện lao động nghèo, hoàn cảnh khó 
khăn và diện xóa đói giảm nghèo lại nhiều. Vì thế, cha mẹ chưa hoặc không 
quan tâm, chăm lo đến việc học hành cho con em mình. Cá biệt còn có trường 
hợp học sinh theo cha mẹ đi làm lò gạch, đi nhặt điều, đi mót cà phê,. làm 
gián đoạn việc học tập của các em gây ảnh hưởng đến độ liên tục của bài học 
trong chương trình, các em không tiếp thu được bài, hổng kiến thức. Đã khiến 
cho nhiều học sinh không tích cực trong các hoạt động học tập. Nhiều cha mẹ 
học sinh không hoặc chưa quan tâm đúng mức đến việc học tập của con em 
mình, chưa tạo điều kiện tốt để các em đến lớp cũng như nhắc nhở các em học 
bài, đọc bài ở nhà.
 - Học sinh dân tộc thiểu số khó nhớ, mau quên, nhiều em đọc, viết chưa 
thành thạo, đọc sai tiếng từ và dấu thanh còn nhiều.
 - Đồ dùng dạy học môn Tiếng Việt còn hạn chế. Giáo viên mất nhiều thời 
gian đầu tư vào đồ dùng dạy học tự làm.
 - Do điều kiện kinh tế của gia đình các em còn gặp nhiều khó khăn, lớp tôi 
chủ nhiệm có nhiều em thuộc diện hộ nghèo, ngoài giờ lên lớp các em còn phải 
làm việc phụ giúp gia đình. Khả năng giao tiếp và sử dung Tiếng Việt của các 
em còn nhiều hạn chế, kĩ năng giao tiếp chưa nhuần nhuyễn, một vài phụ huynh 
nói tiếng phổ thông gặp nhiều khó khăn, thậm chí có phụ huynh không biết 
chữ, nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc đọc, viết và học tập của các em.
 b. Thành công, hạn chế
 * Thành công: Sau khi thực hiện các biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học 
sinh dân tộc thiểu số lớp 3 đã có dấu hiệu khả thi rõ rệt: Khả năng giao tiếp bằng 
tiếng phổ thông của các em được tốt hơn, các em có kĩ năng nghe, nói, đọc, viết 
đúng dấu thanh hơn. Các em phát huy được tính tích cực, có ý thức học tập tốt, 
hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng bài. 
 * Hạn chế: Bên cạnh những thành công còn có những hạn chế nhất định: 
Tình trạng một số học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ lười học hay vắng học vẫn 
còn phát âm chưa chuẩn Tiếng Việt đang diễn ra. Tiếp thu chậm, hổng hóc kiến 
thức ở những ngày nghỉ học. Lớp học ở điểm phụ, thuộc vùng khó khăn, vẫn 
còn nhiều cha mẹ học sinh không biết chữ nên không kèm cặp, dạy thêm ở nhà 
cho các em.
 c. Mặt mạnh, mặt yếu
 * Mặt mạnh:
 Ngay từ đầu năm học 2013 – 2014 đến nay, khi thực hiện những biện 
pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3 và nhận được sự hưởng 
ứng của nhiều đồng chí giáo viên trong trường. Mỗi thầy, cô giáo đều thấy rõ 
mình phải làm gì ngay từ đầu năm học, cùng học hỏi, trao đổi kinh nghiệm để 
hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
 GV: Phạm Thị Phượng – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu 5 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3
 Là trường đặc thù chiếm đa số học sinh người dân tộc thiểu số nên tiếng 
mẹ đẻ để lộ khuyết điểm về cách phát âm, học Tiếng Việt của các em học sinh 
trong trường. Trình độ dân trí thấp, đời sống nhiều gia đình còn nghèo đói. Đa 
số các em sống trong gia đình có nhiều thế hệ, giao tiếp hàng ngày bằng tiếng 
mẹ đẻ, cha mẹ bận rộn với công việc làm ăn hoặc không biết chữ nên rất khó 
khăn trong việc rèn đọc cho các em ở nhà, ít quan tâm đến việc học của con 
mình. 
 Bên cạnh đó một số em bị chi phối bởi công việc gia đình nên thường hay 
nghỉ học, thời gian tự học ở nhà cũng như ở trường ít không đảm bảo việc hoàn 
thành các bài tập, bài đọc và luyện đọc. Một số em khi được gọi đọc bài còn mắc 
nhiều lỗi phát âm, đọc và trả lời các câu hỏi còn nhỏ, trả lời không đủ câu, đọc 
sai hoặc thiếu dấu thanh, không nắm được cách đọc các âm ghép (Ví dụ: th, ch, 
nh, ng, ngh, gh, tr, kh, uyu, uych, uyên,). Đại bộ phận học sinh có khi hiểu 
nhưng lại diễn đạt sai dẫn đến hiểu sai nghĩa. (Ví dụ: “Noi gương chú bộ đội” thì 
học sinh lại nói: “Nói gương chú bô đôi” hoặc đọc từ “Cái cầu” thì các em đọc 
là “Cái câu”. Có thể nói, đó là nguyên nhân khách quan tác động “vô thức” đến 
nhiều học sinh dân tộc thiểu số. 
 e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra
 Xuất phát từ quan điểm là rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số 
lớp 3. Môn Tập đọc là một phân môn mang tính tổng hợp, bởi bên cạnh việc dạy 
học chúng ta còn trau dồi kiến thức về tiếng Việt, kiến thức về văn học, về đời 
sống, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ cho học sinh. Phân môn Tập đọc góp phần 
hình thành và phát triển kĩ năng đọc cho học sinh bằng một trong bốn yêu cầu cơ 
bản mà học sinh Tiểu học cần phải nắm vững. 
 Việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh đạt kết quả chưa cao. Tình trạng này do 
nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân lớn nhất là cách thức về phương pháp rèn 
đọc chưa được coi trọng. Trên thực tế, nếu không có kĩ năng đọc thì học sinh 
không có điều kiện học các môn học khác, không thể tiếp thu tri thức của nhân 
loại.
 Thông qua dạy đọc, tôi đã giúp các em đọc đúng, đọc hay và dạy cho các 
em cái hay, cái đẹp trong cuộc sống. Dạy đọc “ngôn ngữ” với dạy đọc “văn 
học”. Đó chính là cơ sở dạy học cho học sinh trưởng thành và phát triển cả về trí 
tuệ và tâm hồn, nhân cách và tri thức.
 Từ đó tôi thấy rõ, xác định được việc rèn đọc cho học sinh Tiểu học nói 
chung và học sinh dân tộc thiểu số nói riêng là một việc làm hết sức cần thiết. 
Chúng ta phải làm thế nào để thông qua môn Tập đọc giúp học sinh không 
những đạt được năng lực đọc mà phải hiểu nội dung của bài. Hay nói một cách 
khác, tôi tìm phương pháp tiếp cận làm cho học sinh có cảm tình với bài học đó, 
thúc đẩy học sinh biểu lộ tình cảm, thái độ tự nhiên thông qua giọng đọc.
 Trong thực tế hiện nay, để thực hiện được vấn đề này, tôi đã thay đổi cách 
truyền thụ giúp các em có thể nắm bắt được tri thức, thực hiện việc dạy theo 
hướng đổi mới. Mặt khác, việc dạy đọc cho học sinh đã có từ lâu và cũng có 
 GV: Phạm Thị Phượng – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu 7 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 3
Vì thế, để khắc phục những hạn chế phát huy ưu điểm thường có ở địa phương 
tôi đã đưa ra một số biện pháp để rèn đọc cho học sinh lớp 3 dân tộc thiểu số 
như sau:
 Biện pháp 1: Chuẩn bị giờ dạy của giáo viên
 Để có một giờ Tập đọc đạt hiệu quả cao điều không thể thiếu được đó là 
khâu chuẩn bị bài, chuẩn bị đồ dùng dạy học, tôi soạn kĩ bài ở nhà chọn cách 
đọc, giọng đọc hay nhất để phù hợp với nội dung bài đọc.
 Tham khảo tài liệu sách giáo viên Tiếng Việt 3, phương pháp dạy học 
Tiếng Việt,... để có phương pháp dạy phù hợp nhất với từng đối tượng học sinh 
của lớp tôi. 
 Tùy từng bài Tập đọc khác nhau mà tôi chọn ra những tiếng, từ có vần 
khó,... và chọn ra những câu văn luyện đọc cho phù hợp.
 Ví dụ: Để dạy bài “Hai Bà Trưng” tôi đã chuẩn bị: Giáo án cho bài dạy, 
giọng đọc cho câu chuyện, tranh minh họa bài tập đọc và kể chuyện trong Tiếng 
Việt 3, tập 2. Bảng phụ viết sẵn câu, đoạn văn cần hướng dẫn luyện đọc ngắt 
nghỉ. Bản đồ hành chính Việt Nam (hoặc vùng Bắc Bộ).
 Biện pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng trực quan
 Tranh, ảnh, vật thật không chỉ đóng vai trò trong quá trình hình thành kiến 
thức mới mà nó còn có vai trò rất lớn trong phần luyện nói ở các tiết Tập đọc.
 Như chúng ta biết ở lứa tuổi học sinh Tiểu học nói chung, học sinh dân 
tộc thiểu số lớp 3 nói riêng khả năng tư duy trừu tượng kém. Đa số các em tiếp 
thu kiến thức phải dựa trên những mô hình vật thật, tranh ảnh, do vậy việc chuẩn 
bị, sử dụng đồ dùng dạy học rất quan trọng trong các giờ học. Nhờ có đồ dùng 
dạy học mà tôi đã chuyển tải thông tin, truyền thụ kiến thức giáo dục tư cách, 
rèn luyện kĩ năng thực hành cho học sinh một cách khoa học. Nó có tác dụng 
điều khiển hoạt động của học sinh từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, 
kích thích hứng thú cho học sinh học tập. Nếu một tiết học giáo viên không sử 
dụng đồ dùng dạy học thì tiết học đó diễn ra rất đơn điệu, các em không hứng 
thú, không tập trung, tiếp thu bài thụ động, kết quả học tập không cao. Vì thế đồ 
dùng dạy học đóng vai trò rất lớn quyết định hiệu quả trong mỗi giờ học, môn 
học nhất là đối với các em học sinh học chậm.
 Ví dụ: Dạy bài “Tiếng đàn” (Tiếng Việt 3, tập 2) tôi sử dụng tranh phóng 
to, đủ màu sắc tạo nên tình huống sư phạm để lôi cuốn các em vào học tập, giao 
nhiệm vụ nhóm, tổ rõ ràng mang tính vừa sức, công bằng giúp các em khai thác 
tranh liên quan đến bài học. Hay như khi dạy bài “Chiếc áo len” (Tiếng Việt 3, 
tập 1) ngoài việc chuẩn bị tranh để giới thiệu bài thì tôi còn sử dụng thêm vật 
thật là chiếc áo len để khai thác nội dung bài học nhằm giúp các em có hình ảnh 
thực tế tạo điều kiện phát triển tư duy, nhận thức về mọi thứ xung quanh. 
 Biện pháp 3: Chuẩn bị của học sinh
 Để giúp các em nắm được kĩ năng đọc đúng, lưu loát, tôi hướng dẫn 
học sinh cách chuẩn bị bài ở nhà, cụ thể:
 GV: Phạm Thị Phượng – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu 9