Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức một số trò chơi toán học Lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh

 Mẫu 04
 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
I. LỜI GIỚI THIỆU
 Cùng với môn Tiếng Việt và những môn học khác, Toán là môn học rất 
quan trọng đối với học sinh tiểu học đặc biệt là học sinh lớp 3. Toán học là môn 
khoa học tự nhiên có tính lôgíc và tính chính xác cao, nó là chìa khóa mở ra sự 
phát triển của các bộ khoa học khác.
 Ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật và công nghệ 
thông tin đã làm cho nhận thức của trẻ cũng vượt trội. Điều đó đã đòi hỏi những 
nhà nghiên cứu giáo dục luôn luôn phải điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng 
dạy phù hợp với nhận thức của từng đối tượng học sinh nhằm không ngừng nâng 
cao chất lượng giáo dục toàn diện góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài 
cho đất nước.
 Như chúng ta đã biết: học sinh tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén, 
sắc sảo, có óc tưởng tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư 
duy toán học. Nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng 
thẳng hay quá tải. Hơn nữa, học sinh ở bậc tiểu học nói chung, học sinh khối 
1,2,3 nói riêng cơ thể các em còn đang trong thời kỳ phát triển hay nói cụ thể 
hơn là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện vì thế sức dẻo dai của cơ thể còn thấp 
nên trẻ không thể ngồi lâu trong phòng học cũng như làm một việc gì đó trong 
thời gian dài. Vì vậy muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải 
đổi mới phương pháp dạy học tức là kiểu dạy học: “lấy học sinh làm trung 
tâm”, hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em.
 Muốn học sinh Tiểu học học tốt được môn Toán thì mỗi người Giáo viên 
không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong Sách giáo 
khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng một cách dập khuôn, máy 
móc làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Nếu chỉ dạy học như vậy thì 
việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ 
không cao. Đó là một trong những nguyên nhân gây ra cản trở việc đào tạo các 
em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với 
những đổi mới diễn ra hàng ngày.
 Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học 
môn toán ở bậc Tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo 
của học sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các em 
bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học tập 
là một hoạt động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lý 
thú và bổ ích phù hợp với việc nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi 
các em sẽ lĩnh hội những tri thức toán học một cách dễ dàng, củng cố, khắc sâu 
kiến thức một cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học 
tập, trong việc làm. Khi chúng tôi đưa ra được các trò chơi toán học một cách 
 1 Ngày 6 tháng 9 năm 2019
VII. MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN
 1. Nội dung của sáng kiến
 Qua nhiều năm giảng dạy, với những kinh nghiệm được tích lũy, tôi nhận 
thấy rằng: việc lồng ghép trò chơi vào dạy học toán đã làm cho học sinh hăng 
say học tập, giờ học trở nên sinh động hẳn lên. Thông qua trò chơi các em có thể 
lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng, củng cố khắc sâu kiến thức một cách vững 
chắc, tạo cho các em niềm say mê và hứng thú học tập. Khi chúng ta đưa ra 
được trò chơi toán học một cách thường xuyên, khoa học thì chắc chắn chất 
lượng dạy học sẽ nâng cao.
 1.1. Thực trạng 
 Năm học 2019-2020, tôi đã triển khai áp dụng với lớp 3C thu được hiệu 
quả rất khả quan; Tổng số học sinh là 34 em, trong đó có 16 nữ. Qua quá trình 
theo dõi và tìm hiểu tôi nhận thấy lớp tôi có một số thuận lợi và khó khăn như 
sau:
* Thuận lợi
 - Phòng học được trang bị đầy đủ trang thiết bị.
 - Được sự quan tâm của Phòng Giáo dục, Ban Giám hiệu, Hội cha mẹ học 
sinh.
 - Kế hoạch của nhà trường, của Ban giám hiệu, Tổ khối chuyên môn rõ 
ràng, thiết thực.
 - Đa số học sinh có ý thưc học tập tốt, nhận thức của học sinh tương đối 
đồng đều.
 - Bản thân giáo viên thích nghiên cứu sâu và dạy học theo hướng tích cực 
để học sinh học có hiệu quả. 
* Khó khăn
 - Còn một số học sinh nghịch ngợm, mải chơi chưa tập trung trong giờ học, 
còn sợ học môn toán.
 - Một số gia đình chưa thực sự qua tâm đến việc học tập của học sinh, còn 
phó mặc cho nhà trường. Các em không được sự rèn luyện thêm từ phía gia đình 
nên kết quả học tập chưa cao.
 Năm học 2018-2019 lớp 2C do tôi trực tiếp chủ nhiệm và giảng dạy có kết 
quả học tập môn Toán như sau:
 TSHS Điểm Đầu năm học Học kì I Cuối năm học
 9-10 6 em = 17,6% 7 em = 20,6% 10 em = 29,4%
 7-8 7 em = 20,6% 9 em = 26,5% 9 em = 26,5%
 34
 5-6 18 em = 52,9% 18 em = 52,9% 15 em = 44,1%
 Dưới 5 3 em = 8,8% 0 em = 0% 0 em = 0%
 3 học, đưa học sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành, tổ chức các trò 
chơi xen kẽ... để củng cố khắc sâu kiến thức.
 1.4. Nội dung cải tiến sáng tạo
 1.4.1. Thế nào là trò chơi học tập?
 - Chơi là một hoạt động không thể thiếu được của mỗi con người ở mọi lứa 
tuổi. Chơi giúp cho trẻ phát triển. Tổ chức trò chơi cần chú ý đặc tính Vui - 
Khỏe - An toán - Bổ ích. Trong đó bao gồm vận động, giải trí, thư giãn, ... được 
xem là mục tiêu cơ bản nhất của một trò chơi.
 - Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng 
trong các giờ học của học sinh tiểu học. Trò chơi học tập tạo ra không khí vui 
tươi, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tính tò 
mò, ham hiểu biets ở trẻ.
 - Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung tri thức gắn với hoạt động học tập 
của học sinh và gắn với nội dung bài học. Giúp học sinh khai thác vốn kinh 
nghiệm của bản thân để chơi và học. trò chơi học tập còn có tác dụng cả về mặt 
rèn luyện trí tuện lẫn thể chất và các phẩm chất đạo đức.
 1.4.2. Tác dụng của trò chơi toán học
 Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá 
trình hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi.
 Trò chơi là loại phố biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của 
trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động 
trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không.
 Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắtc găn với 
kiến thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học, 
giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi 
học sinh được vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của trò 
chơi và do đó học sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ 
năng đã học. Như vậy trong trò chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa vào 
trò chơi.
 Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó 
quan trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em 
luôn tìm mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi 
các em sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình 
cảm rất rõ ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng 
khi thấy đồng đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không 
làm tốt được nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, 
phấn đấu hết khả năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có mình. 
Đây chính là đặc tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham gia trò 
chơi, học sinh thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí 
thông minh và sự sáng tạo của mình.
 5 * Cách tổ chức trò chơi:
 - Thời gian tiến hành: thường từ 5 - 7 phút
 - Đầu tiên là giới thiệu trò chơi:
 + Nêu tên trò chơi.
 + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy 
định chơi.
 - Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi
 - Chơi thật
 - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu 
thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
 - Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp 
nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thâm hấp dẫn, kích thích học tập của học 
sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui 
(như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...)
 b) Giới thiệu một số trò chơi toán học lớp 3:
 Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng 
trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 3:
 Trò chơi 1: Đoàn kết
- Mục đích:
 + Rèn luyện kĩ năng tính nhẩm nhanh.
 + Tạo cho học sinh phản xạ toán học tốt.
- Cách chơi: 
 + Giáo viên hô: “Đoàn kết, Đoàn kết” Học sinh hỏi: “ Kết mấy, kết 
mấy?”.
 + Giáo viên hô các phép tính như: “ Kết 5 x 2” hoặc “15- 7”, “9+ 3”
 + Học sinh phải nhẩm nhanh được kết quả và kết thành nhóm theo yêu 
cầu.
 + Ai nhanh được tuyên dương, ai chậm bị phạt tuỳ theo yêu cầu của lớp.
 Trò chơi này áp dụng vào những tuần đầu của lớp 3 vì khi mới nhận lớp 
tôi thấy một số em tính nhậm còn yếu. Khi tổ chức trò chơi này, tôi thấy hiệu 
quả hơn trong các giờ học, những em trước đây ngại học, không chú ý thì dần 
dần cũng hứng thú và mạnh dạn hơn, các em chủ động tự ôn tập lại các bảng 
cộng, bảng trừ hoặc bảng nhân chia để tiết học sau tham gia chơi tốt hơn.
 Trò chơi 2: Truyền điện
- Mục đích:
 7 + Luyện tập củng cố kỹ năng cọng 2 số có nhớ trong phạm vị 100
 + Tập cho học sinh cách đánh giá, cho điểm
- Chuẩn bị
 + 2 cây chậu cảnh có đánh số 1, 2
 + Một số bông hoa bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các 
phép tính như 
 367 + 125 93 + 58 367 + 120
 487 + 130 168 + 503 487 + 302
 + Phấn màu
 + Đồng hồ theo dõi thời gian
 + Chọn 3 học sinh khá nhất lớp làm giám khảo và thư ký
- Cách chơi: Chia lớp làm 2 đội, khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" lần lượt từng đội 
cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên, người chơi có nhiệm vụ làm nhanh 
phép tính ghi trên bông hoa, sau đó cài bông hoa lên cây của đội mình. Người 
này làm xong cài hoa lên cây thì lại đến lượt người khác. Cứ như vậy cho đến 
hết 2 phút. Sau khi giáo viên hô hết giờ thì 2 đội mỗi đội cử 1 đại diện lên đọc 
lần lượt từng phép tính trên cây của mình đồng thời giơ cho cả lớp xem bông 
hoa đó. Giám khảo đánh giá và thư ký ghi lại kết quả.
- Cách tính:
 + Mỗi phép tính đúng được 1 bông hoa
 + Tổng hợp số điểm của từng đội. Đội nào nhiều hoa hơn là đội đó thắng 
cuộc.
- Lưu ý: Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét đánh giá các đội chơi khuyến khích 
tổ giám khảo, thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp phải để lần sau các em 
chơi tốt hơn.
 Trò chơi 5: Ong đi tìm nhụy
 (Trò chơi có thể áp dụng các bảng nhân, chia, cụ thể tiết..... Bảng chia 6)
- Mục đích:
 + Rèn tính tập thể
 + Giúp cho học sinh thuộc các bảng nhân, chia
- Chuẩn bị:
 + 2 bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số 
như sau, mặt sau gắn nam châm.
 9 Rồng cuốn lên mây
 Ai mà tính giỏi về đây với mình"
 + Sau đó em hỏi:
 "Người tính giỏi có nhà hay không ?"
 - Một em học sinh bất kỳ trả lời:
 "Có tôi ! Có tôi !"
 - Em làm đầu rồng ra phép tính đó, ví dụ: "42: 7 bằng bao nhiêu ?"
 - Em tính giỏi trả lời (nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em đầu rồng). 
Cứ như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn đàn lên mây.
 - Lưu ý: Ở trò chơi này nên chọn em làm đầu rồng (là em Trưởng trò) 
phải nhanh nhẹn, hoạt bát.
 Trò chơi 7: Ai đúng?- Ai sai?
- Mục đích: Nắm vững cách đọc, cách viết, cấu tạo các số tự nhiên có 4, 5 chữ 
số.
- Chuẩn bị: GV chuẩn bị cho mỗi đội 10 tờ giấy khổ A 4 để trắng, 5 bút dạ. Gv 
phát cho mỗi em 2 tờ giấy và 1 bút dạ (chuẩn bị vào 1 tờ, ghi cách đọc của đội 
bạn vào 1 tờ). Mỗi đội 5 em học sinh lên bảng đứng thành 1 hàng. Hai đội “bốc 
thăm” giành quyền đọc trứơc.
- Cách chơi: GV cho hai đội chuẩn bị 2 phút, 5 em sẽ bàn nhau và mỗi em viết 
sẵn một số có từ 4 – 5 chữ số vào một mặt của tờ giấy (viết to để ở dưới lớp 
cũng nhìn thấy rõ; ghi cách đọc ở trên bằng chữ nhỏ, khi cầm giơ lên đối 
phương không nhìn thấy). Mặt còn lại ghi cách đọc một số nào đó,cũng ghi cách 
viết ở góc trên bằng cỡ chữ nhỏ. Hết thời gian 2 phút, cô hô: “Lần thứ nhất bắt 
đầu” thì đội được đi trước sẽ nêu cách đọc số của mình chuẩn bị (mỗi số đọc to 
2 lần), đội kia phải viết lại được. Sau khi đọc đủ 5 số, thì đổi vai trò ngược lại. 
Lần thứ 2 thì đội đi trước phải nhìn các số của đội kia viết rồi đọc to cho cả lớp 
nghe và đổi vai trò ngược lại. Sau khi 2 đội kết thúc đọc và viết, GV và cả lớp sẽ 
làm trọng tài để kiểm tra kết quả. Đội đọc phải giơ đáp án lên, đội viết phải giơ 
kết quả. Cứ mỗi ý (đọc, viết) đúng 10 điểm, đọc chậm, vấp sửa lỗi trừ đi 2 điểm. 
Nếu làm đáp án sai trừ 5 điểm, đội nào nhiều điểm hơn sẽ thắng cuộc và được 
tuyên dương trước lớp.
 Như chúng ta đã biết, học sinh lớp 3 mới chỉ đọc, viết và tính toán đối với 
các số có 4, 5 chữ số. Bởi vậy phần này rất quan trọng đối với các em. Tuy 
nhiên ở năm học trước, khi dạy tới phần này, tôi thấy học sinh khi đọc, viết 
thường hay lẫn lộn, sai nhiều. Một số em yếu của lớp do không tập trung nên 
hay đọc, viết sai. Năm học này sau mỗi bài mới, tôi tổ chức ngay cho các em 
chơi trò chơi học tập trên. Tôi nhận thấy không khí lớp học sôi nổi hẳn lên, các 
em còn yếu cũng xung phong đọc, viết trong nhóm của mình. Khi được GV 
tuyên dương, gương mặt các em rạng ngời, ánh lên niềm vui khiến cho chúng tôi 
 11