Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức trò chơi toán học cho học sinh Lớp 3

 Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n 
 ---------------
 Mã SKKN
 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
§Ò tµi:
 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc 
 cho häc sinh líp 3”
 LÜnh vùc/M«n: To¸n
 N¨m häc: 2015-2016 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
 phÇn I : ĐẶT VẤN ĐỀ
I – LÝ do chän ®Ò tµi
 Trong chương trình giáo dục Tiểu học hiện nay, môn Toán cùng với các 
môn học khác trong nhà trường Tiểu học có những vai trò tÝch cùc góp phần 
quan trọng đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. §Ó theo kÞp víi 
nÒn khoa häc thÕ giíi, con ng­êi ViÖt Nam ph¶i cã phÈm chÊt, n¨ng lùc, trÝ tuÖ 
ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ ®æi míi hiÖn nay. Trong hÖ thèng gi¸o dôc TiÓu 
häc, víi xu h­íng c¶i tiÕn vÒ néi dung, ph­¬ng ph¸p: “LÊy häc sinh lµm trung 
t©m” th× ng­êi gi¸o viªn cÇn ph¶i cã sù ®æi míi trong ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ë 
tõng tiÕt häc vµ tõng b­íc lªn líp. M«n häc râ nÐt nhÊt cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ 
m«n To¸n häc.
 Toán học là môn khoa học tự nhiên có tính lôgíc và tính chính xác cao, nó 
là chìa khóa mở ra sự phát triển của các môn khoa học khác. Môn Toán đối với 
học sinh Tiểu học cã thÓ lµ rất khô khan, tr×u tượng nhưng đồng thời nó cũng rất 
lý thú đối với các em.
 Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh Tiểu học nói chung và học sinh 
lớp 3 nói riêng còn mang tính cụ thể, hình tượng, sức chú ý, tËp trung vµo mét 
viÖc của các em rất ít, nhanh nhớ nhưng cũng chóng quên. Nếu giáo viên giảng 
bài một cách đơn điệu, tẻ nhạt thì học sinh tiếp thu bài chậm và làm cho các em 
chóng mệt mỏi, chán học và không có hứng thú tiếp thu bài. Các em thích hoạt 
động, thích vui chơi cùng với học tập, luôn tò mò, thích tìm hiểu những điều 
mới lạ. Một tiết học gây hứng thú cho các em là một tiết học: “Học mà vui, vui 
mà học”. Muèn học sinh Tiểu học học tèt được môn Toán thì mỗi giáo viên 
không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong Sách giáo 
khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng một cách dập khuôn, máy 
móc làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Nếu chỉ dạy học như vậy thì 
việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ 
 2/35 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
II. môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi
 Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học theo 
hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng cường 
hoạt động cá thể, phối hợp với học tập giao lưu, hình thành và rèn luyện kỹ năng 
vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Bëi vËy, môc ®Ých cña t«i lµ b­íc ®Çu ph¶i 
h×nh thµnh cho c¸c em cã ®­îc ph­¬ng ph¸p häc bé m«n, sau ®ã gióp c¸c em 
n¾m v÷ng c¸c d¹ng to¸n theo yªu cÇu cña tõng líp häc. Trong thùc tÕ, ë tr­êng 
häc nµo còng vËy, cã nh÷ng häc sinh häc giái to¸n vµ häc sinh häc kÐm to¸n. 
Nh÷ng häc sinh giái th× th­êng rÊt thÝch häc, say mª häc. Nh÷ng häc sinh yÕu 
kÐm th­êng th× l­êi häc, sî häc vµ ch¸n häc nªn ®· kÐm th× cµng kÐm h¬n. §Ó 
®¶m b¶o chÊt l­îng häc tËp cña häc sinh trong mét líp, trong mét khèi ph¶i 
®ång ®Òu nh­ nhau. ChÊt l­îng cña c¸c tr­êng trong khu vùc dÇn ®­îc b»ng 
nhau th× ®©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt ®­îc quan t©m cña nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o 
dôc hiÖn nay.
 §Ó gây hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được coi 
là khó khăn, hóc búa thì việc đưa ra trò chơi toán học nhằm mục đích, cho các 
em học mà chơi, chơi mà học lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, mang l¹i thµnh c«ng 
®¸ng kÓ . Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội được tri thức 
mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó một cách nhẹ nhàng và 
hiệu quả.
III. ®èi t­îng nghiªn cøu
- Học sinh lớp 3 tại rường Tiểu học– QuËn Thanh Xu©n – Hµ Néi.
 4/35 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
trÎ tù kh¼ng ®Þnh c¸ tÝnh, năng lực cña m×nh víi thÇy c« vµ b¹n bÌ. Th«ng qua 
trß ch¬i, t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ thÓ hiÖn nhu cÇu tù nhiªn vÒ ho¹t ®éng, t¹o cho 
c¸c em nh÷ng rung ®éng. §ång thêi ch¬i cßn gióp c¸c em ®­îc sèng thùc víi 
kh¸t väng cña m×nh, tháa m·n nhu cÇu t×m kiÕm, kh¸m ph¸ nh÷ng ®iÒu míi l¹. 
 Víi häc sinh TiÓu häc, ch¬i lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi c¸c 
em. Dï kh«ng cßn lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o, song vui ch¬i vÉn gi÷ mét vai trß rÊt 
quan träng trong ho¹t ®éng sèng cña trÎ, vÉn cã mét ý nghÜa lín lao ®èi víi trÎ. 
§­a trß ch¬i vµo líp häc lµ cïng mét lóc ®¸p øng ®­îc hai nhu cÇu cña con 
ng­êi ®ã lµ: nhu cÇu vui ch¬i vµ nhu cÇu häc tËp. §©y lµ h×nh thøc'' ch¬i mµ häc, 
häc mµ ch¬i" ®ang ®­îc c¶ x· héi quan t©m.
 Toán học là môn học trừu tượng. Ngôn ngữ Toán học chủ yếu là sử dụng 
kí hiệu và viết. Khi dạy các em những khái niệm, những tính chất để các em tiếp 
thu được là rất khó khăn. 
 Khi dạy Toán, giáo viên tổ chức các trò chơi dưới dạng thi đấu, giáo viên 
là trọng tài nhận xét bên thắng, bên thua Trò chơi được sử dụng trong tiết học 
Toán sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức nhanh chóng và nhớ bài lâu hơn.
 Trò chơi Toán học sẽ làm cho giờ học Toán sôi nổi, hào hứng và sinh 
động, không còn khô khan. Trò chơi Toán học giúp các em học sinh thêm yêu 
thích môn Toán, ham hiểu biết, ham tìm tòi những điều mới lạ, đồng thời giúp 
các em linh hoạt, sáng tạo trong khi chơi, củng cố kiến thức đã học làm cho các 
em nhanh chóng hiểu sâu và nhớ kiến thức lâu h¬n.
3. Tác dụng của trò chơi toán học
 Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá 
trình hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi.
 Trò chơi là loại phố biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của 
trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động 
trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không.
 6/35 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
 - Học sinh Tiểu học rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với một sự vật, hiện 
tượng nào đó nhất là những hình ảnh gây cảm xúc mạnh.
 - Trẻ hiếu động , ham hiểu biết cái mới nên dễ gây cảm xúc mới, song các 
em chóng chán. Do vậy trong dạy học giáo viên phải sử dụng nhiều dùng dạy 
học, đưa học sinh đi tham quan, đi thực tế, tăng cường thực hành, tổ chức các trò 
chơi xen kẽ... để củng cố khắc sâu kiến thức.
III . mét sè trß ch¬i to¸n häc líp 3
 1. tæ chøc trß ch¬i trong m«n to¸n
 Để các trò chơi góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức 
và thiết kế trò chơi phải đảm bảo những nguyên tắc sau :
a. Thiết kế trò chơi học tập trong môn Toán :
 * Tổ chức trò chơi học tập để dạy môn Toán nói chung và môn Toán lớp 
3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong 
mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp. Song muốn tổ chức được trò 
chơi trong dạy toán có hiệu quả cao thì đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch 
chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ và đảm bảo các yêu cầu sau :
 + Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục
 + Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học
 + Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 3, phù hợp với khả năng 
người hướng dẫn và cơ sở vật chất của nhà trường.
 + Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú
 + Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo
 + Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh
 * Cấu trúc của Trò chơi học tập :
 + Tên trò chơi
 8/35 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
 1- Môc ®Ých: Trß ch¬i nh»m cung cÊp kiÕn thøc, kÜ n¨ng g×? vµ tiÕn hµnh vµo 
häat ®éng nµo cña tiÕt häc?
 2- ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn chuÈn bÞ nh÷ng ®å dïng, ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt phôc 
vô cho tiÕt häc (phôc vô trß ch¬i). Nh÷ng ®å dïng dÔ t×m, dÔ lµm cã thÓ giao cho 
häc sinh chuÈn bÞ.
 3- C¸ch tiÕn hµnh:
 Tr­íc khi ch¬i gi¸o viªn cÇn nªu râ:
 + Tªn trß ch¬i.
 + C¸ch ch¬i: Gi¸o viªn gi¶i thÝch râ c¸ch ch¬i, trong ®ã nªu râ nh÷ng ai 
trùc tiÕp ch¬i, ai lµ ng­êi ®¸nh gi¸ (ng­êi ®¸nh gi¸ cã thÓ lµ gi¸o viªn, c¸c b¹n ë 
tæ träng tµi hoÆc c¸c b¹n ë nhãm kh¸c), ai lµ cæ ®éng viªn ...
 + Thêi gian vµ luËt ch¬i: khi kÕt thóc trß ch¬i, gi¸o viªn cÇn nhËn xÐt kÕt 
qu¶ cña trß ch¬i (cã thÓ "th­ëng" hoÆc "ph¹t") nhËn xÐt th¸i ®é cña ng­êi tham 
dù vµ rót kinh nghiÖm. Gi¸o viªn cÇn hái xem häc sinh ®· hiÓu ®­îc nh÷ng g× 
qua trß ch¬i hoÆc tæng kÕt nh÷ng g× ®· häc th«ng qua trß ch¬i.
 D­íi ®©y lµ mét sè trò chơi tiêu biểu mà tôi ®· nghiªn cøu vµ áp dụng 
trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 3 :
 2. giíi thiÖu mét sè trß ch¬i to¸n häc líp 3
2.1 Các trò chơi củng cố nội dung đọc, viết, cấu tạo, so sánh số đến 100000 
1. Trò chơi: Xếp hàng thứ tự
 * Trò chơi này giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số theo thứ 
tự từ bé đến lớn và ngược lại .
 * Thời gian chơi: 3 đến 5 phút 
 * Chuẩn bị chơi: Giáo viên – chuẩn bị 2 lá cờ hiệu ( Cờ giấy nhỏ, 2 lá cê màu 
khác nhau )
 Học sinh – mỗi đội 5 mảnh bìa ( Có kích thước 10 x 15 cm ) trong mỗi 
mảnh bìa có ghi các số .
 Ví dụ: Tiết 1 : Đọc, viết và so sánh các số có 3 chữ số bài tập số 4, 5 
 10/35 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
 ..= 1000 + 900 +50 +2 7550 = .++. 
 . = 9000 + 900 +90 +9 7050 =.. +.+
 ..  = 9000 +100 + 50 +2 1095 =.. + +.
 8001 = 8000 +  
 8100 = 8000 + 
 .. = 7000 + 500 9009 = 9000 + 
 1952 9152 7000 + 50 7000+ 500 + 50
 9999 9 100 7500 1000 + 90 + 5 1
- Học sinh chuẩn bị phấn ( hoặc bút dạ ) 
 * Thời gian chơi : 3 – 5 phút 
 * Cách chơi : Chơi theo kiểu đồng đội , chia lớp thành hai nhóm , mỗi nhóm 
chọn đội chơi (5-10 em ), các em còn lại cæ vũ cho đội mình .
 Hai đội xếp thành hai hàng dọc. Đội trưởng lên nhận và phát cho mỗi bạn 
trong đội mình một m¶nh giấy ghi kết quả tương ứng với nội dung ghi trên 
bảng . Các em đọc, quan sát, so sánh tìm vị trí của mình cần điền (1-2 phút )
 Khi giáo viên có hiệu lệnh bắt đầu chơi , yêu cầu từng bạn trong đội lên điền 
kết quả của mình vào bảng phụ treo trên bảng lớp (phần bài của đội mình) . Bạn 
thứ nhất điền xong quay xuống nhanh chóng và vỗ vào tay bạn thứ hai, bạn thứ 
hai lên điền . Cứ thế tiếp tục cho điến hết . Học sinh dưới lớp và giáo viên 
đánh giá, thống kê điểm . Mỗi kết quả đúng ghi 10 điểm . Đội nào nhiều điểm 
sẽ thắng . Trong trường hợp cả hai đội đều điền đúng kết quả thì đội nào nhanh 
hơn, trình bầy đẹp hơn sẽ thắng .
 Trò chơi được sử dụng ở các tiết :
 - Các số có bốn chữ số (tiếp theo)- bài tập 2 trang 96 
 - Vận dụng ở tiết ôn tập các số đến 100 000 (bài số 3 trang 169 sgk .) 
 Khi vận dụng các trò chơi này, tôi thấy vui v× c¸c em thËt hån nhiªn, hµo 
høng, s«i næi trong giê häc vµ d­êng nh­ c¸c em ®ang mong chê häc môn này. 
 12/35 “Tæ chøc trß ch¬i to¸n häc cho häc sinh líp 3”
 - Luyện tập ( bài số 2 trang 103 sgk )
 - Luyện tập (bài số 3 trang 148 sgk)
 -¤n tập bốn phép tính trong phạm vi 100 000 .
2. Trò chơi : Xì điện
 Trò chơi này luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng trừ 
không nhớ trong phạm vi 1000,luyện phản xạ nhanh ở các em.
 - Chuẩn bị : Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào
- Cách chơi : Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong. 
Ví dụ em xướng to 1 số trong phạm vi 1000 chẳng hạn “4728 và chỉ nhanh vào 
em B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ “trừ 1420 rồi 
chỉ nhanh vào em C bất kỳ. Thế là e C phải nói tiếp “bằng 3308”. Nếu C nói 
đúng thì được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để 
“truyền điện” tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai (chẳng hạn A nói “358 
truyền cho B, mà B nói trừ “149 tức là sai dạng tính hoặc là C đọc kết quả tính 
sai) thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc khen và 
thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh.
 * Lưu ý :
 + Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ...
 + Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài 
 (Ví dụ : Luyện tập các bảng cộng trừ, nhân chia) và có thể thay đổi hình thức “ 
xì điện”. Ví dụ : 1 em hô to 7 x 4 và chỉ vào em tiếp theo để truyền thì em này 
chỉ việc nói kết quả bằng 28.
 + Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, 
hào hứng trong giờ học cho các em.
3.Trò chơi : Ai nhiều điểm nhất ?
 14/35