SKKN Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị

 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
 MỤC LỤC
 Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU 2
1. Lí do chọn đề tài 2
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 3
3. Đối tượng nghiên cứu 3
4. Giới hạn của đề tài 3
5. Phương pháp nghiên cứu 3
II. PHẦN NỘI DUNG 3
1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài 3
2. Thực trạng 4
3. Nội dung và hình thức của giải pháp 5
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp 5
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 5
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 13
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu 13
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 14
1. Kết luận 14
2. Kiến nghị 15
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 Mục tiêu: Tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của học sinh lớp 3 khi giải 
dạng toán liên quan đến rút về đơn vị. Tìm ra biện pháp, phương pháp thích hợp để 
dạy cách giải bài toán này theo tinh thần phát huy tính tích cực của học sinh.
 Nhiệm vụ: Khảo sát thực tế việc dạy, học toán, tìm ra những khó khăn 
vướng mắc và biện pháp khắc phục. Rút kinh nghiệm cách dạy- học toán ở học 
sinh lớp 3.
 3. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp giải bài toán liên quan đến rút về đơn 
vị.
 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Một số biện pháp giúp cho học sinh lớp 
3A, trường Tiểu học Trần Quốc Toản, năm học 2015 – 2016 giải bài toán liên quan 
đến rút về đơn vị .
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp khảo sát, điều tra.
 - Phương pháp giảng giải.
 - Phương pháp gợi mở.
 - Phương pháp luyện tập, thực hành.
 - Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
 - Phương pháp xử lí số liệu.
 II. PHẦN NỘI DUNG 
 1. Cơ sở lí luận
 Dạy học giải toán ở Tiểu học nhằm giúp học sinh biết cách vận dụng những 
kiến thức về toán và các tình huống thực tiễn đa dạng, phong phú những vấn đề 
thường gặp trong đời sống. Nhờ giải toán học sinh có điều kiện rèn luyện và phát 
triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận và những phần cần thiết vì 
giải toán là một hoạt động bao gồm những thao tác xác lập mối quan hệ giữa các 
dữ liệu, giữa cái đã cho và cái cần tìm. Trên cơ sở đó chọn được phép tính thích 
hợp và trả lời đúng câu hỏi của bài toán. Dạy học giải toán giúp học sinh phát hiện 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản 3 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
muốn học sinh học tập đạt kết quả thì chúng ta cần phải đề cập đến là phương pháp 
giảng dạy, là cách thức tổ chức hoạt động học tập cho học sinh.
 Kết quả khảo sát trước khi thực hiện đề tài:
 Tổng số HS Điểm Điểm Điểm Điểm
 1- > 4 5- > 6 7- > 8 9- > 10
 27 7 7 8 5
 Qua việc điều tra, phân tích, tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là 
do:
 - Về giáo viên: Không tóm tắt để học sinh nhận dạng kiểu bài, còn chủ 
quan, chưa chú trọng các khâu trong hướng dẫn giải cho học sinh. Chưa khắc sâu 
và so sánh cho học sinh cách giải của 2 kiểu bài của dạng toán này.
 - Về học sinh: Do phần lớn các em còn chủ quan khi làm bài, chưa nhớ kĩ 
các phương pháp giải dạng toán này. Mặt khác, cũng có thể là các em chưa được 
củng cố rõ nét về 2 kiểu bài trong dạng toán này nên sự nhầm lẫn đó không tránh 
khỏi. Mặc khác, đây là các bài toán áp dụng rất thực tế mà các em quên mất 
phương pháp thử lại nên kết quả đưa ra rất đáng tiếc. 
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp
 - Tìm ra biện pháp, phương pháp thích hợp để dạy theo tinh thần phát huy 
tính tích cực của học sinh.
 - Học sinh hào hứng sôi nổi say mê học tập, thực sự chủ động tiếp thu kiến 
thức tự tìm ra mối liên quan giữa các yếu tố trong bài, giải bài toán thành thạo, 
không lẫn lộn giữa kiểu bài 1 và kiểu bài 2 ở “Giải bài toán liên quan đến rút về 
đơn vị”.
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
 Biện pháp 1: Tìm hiểu nguyên nhân học sinh nhầm lẫn giữa các kiểu bài 
của dạng toán liên quan đến rút về đơn vị
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản 5 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
 + Yêu cầu học sinh nhẩm ngay 1 can:  l?
 + Yêu cầu học sinh nêu cách tính 2 can khi đã biết 1 can.
 (Lấy số lít mật ong có trong 1 can nhân với 2).
 - Giải bài toán
 Bài giải
 Số lít mật ong có trong mỗi can là:
 35 : 7 = 5 (l)
 Số lít mật ong có trong 2 can là: 
 5 x 2 = 10 (l)
 Đáp số: 10l mật ong.
 - Yêu cầu học sinh nêu bước nào là bước rút về đơn vị ( Bước tìm số lít mật 
ong trong 1 can gọi là bước rút về đơn vị).
 - Hướng dẫn học sinh củng cố :
 + Bước 1: Tìm giá trị một đơn vị ( giá trị một phần trong các phần bằng 
nhau). Thực hiện phép chia.
 + Bước 2: Tìm giá trị của nhiều đơn vị cùng loại ( giá trị của nhiều phần 
bằng nhau) . Thực hiện phép nhân.
 * Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan đến rút 
về đơn vị giải bằng 2 phép tính chia: ( kiểu bài 2)
 Ví dụ: Có 35 lít mật ong đựng đều vào 7 can. Nếu có 10 lít mật ong thì 
đựng đều vào mấy can như thế?
 - Hướng dẫn học sinh giải bài toán : 
 - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài 
 - Yêu cầu học sinh nêu tóm tắt bài toán 
 35 lít: 7 can
 10 lít: .can ?
 - Hướng dẫn học sinh phân tích bài toán: 
 + Muốn tính được 10 lít mật ong đựng trong bao nhiêu can ta phải biết gì? ( 
1 can chứa được bao nhiêu lít mật ong).
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản 7 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
 Để học sinh luyện tập tốt 2 kiểu bài này, tôi đã hướng dẫn các em so sánh 
các bước giải và đặc điểm của kiểu bài 1 và kiểu bài 2.
 Các Kiểu bài 1 Kiểu bài 2
 bước ( Tìm giá trị của các phần) ( Tìm số phần)
 Tìm giá trị của 1 phần: (phép - Tìm giá trị của 1 phần: ( phép 
 1 chia) chia)
 (Đây là bước rút về đơn vị) - (Đây cũng là bước rút về đơn vị)
 Tìm giá trị của nhiều phần Tìm số phần.
 ( phép nhân) (Phép chia)
 2
 Lấy giá trị 1 phần nhân với số Lấy giá trị các phần chia cho giá trị 
 phần 1 phần.
 * Bài toán 1: Một cửa hàng có 36 kg gạo chứa đều vào 6 bao. Hỏi 4 bao gạo 
như thế có thể chứa được bao nhiêu ki- lô- gam gạo ?
 * Bài toán 2: Có 42 lít dầu đựng đều vào 6 can. Hỏi có 84 lít dầu thì đựng 
đều vào mấy can như thế ?
 - Bước1: Đọc kĩ đề toán
 Yêu cầu học sinh đọc đề bài nhiều lần trước khi làm bài, từ đó các em hình 
thành thói quen đọc kỹ đề bài trước khi giải.
 - Bước 2: Tóm tắt đề toán
 Trong quá trình giải, chữa bài tập toán ở nhà, vở bài tập in, khi giải toán đố, 
tôi thường xuyên cho học sinh tóm tắt. Trước khi tóm tắt thường hướng dẫn cho 
các em có cách tóm tắt bài bằng hệ thống các câu hỏi gợi mở, giúp học sinh nhận 
biết dạng toán. Từ đó học sinh có hướng tóm tắt bài toán cho đúng với yêu cầu của 
từng bài.
 - Bước 3: Phân tích bài toán
 Giáo viên đưa ra hệ thống câu hỏi phù hợp gợi mở cho học sinh đi ngược từ 
câu hỏi của bài toán trở lại điều kiện của đầu bài đã cho.
 - Bước 4: Giải bài toán 
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản 9 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
 * Cách 4: Tóm tắt bằng kẻ ô.
 Tuy nhiên tôi luôn luôn hướng các em chọn cách nào cho hiểu nhất, rõ nhất, 
điều đó còn phụ thuộc vào nội dung từng bài.
 * Phân tích bài toán: Sau khi tóm tắt đề bài xong, các em tập viết phân tích 
đề bài để tìm ra cách giải bài toán. Cho nên, ở bước này, giáo viên cần sử dụng 
phương pháp phân tích và tổng hợp, thiết lập cách tìm hiểu, phân tích bài toán theo 
sơ đồ dưới dạng các câu hỏi thông thường:
 - Bài toán cho biết gì ?
 - Bài toán hỏi gì ?
 - Muốn tìm cái đó ta cần biết gì ?
 - Cái này biết chưa ?
 - Còn cái này thì sao ?
 - Muốn tìm cái chưa biết ta cần dựa vào đâu? Làm như thế nào ?
 Hướng dẫn học sinh phân tích xuôi rồi tổng hợp ngược lên, từ đó các em 
nắm bài kĩ hơn, tự các em giải được bài toán.
 * Giải bài toán: 
 Dựa vào tóm tắt bài toán, quá trình tìm hiểu bài, các em sẽ dễ dàng viết được 
bài giải một cách đầy đủ, chính xác. Giáo viên chỉ việc yêu cầu học sinh trình bày 
đúng, đẹp, cân đối ở vở là được, chú ý câu trả lời ở các bước phải đầy đủ, không 
viết tắt, chữ và số phải đẹp. 
 * Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải:
 Qua quá trình quan sát học sinh giải toán, chúng ta dễ dàng thấy rằng học 
sinh thường coi bài toán đã giải xong khi tính ra đáp số hay tìm được câu trả lời. 
Khi giáo viên hỏi: “ Em có tin chắc kết quả là đúng không ?” thì nhiều em lúng 
túng. Vì vậy việc kiểm tra , đánh giá kết quả là không thể thiếu khi giải toán và 
phải trở thành thói quen đối với học sinh. Cho nên khi dạy giải toán, chúng ta cần 
hướng dẫn các em thông qua các bước:
 - Đọc lại lời giải để kiểm tra xem giữa lời giải và phép tính đã phù hợp chưa, 
hợp lí chưa?
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản 11 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị
 c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 
 Các biện pháp trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Nếu học sinh nắm 
được các bước cơ bản khi giải toán thì học sinh sẽ biết phân biệt và làm được các 
bài tập hiệu quả.
 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và 
hiệu quả ứng dụng, 
 * Kết quả khảo nghiệm:
 Trong suốt quá trình nghiên cứu, quan sát học sinh giải toán, tôi thấy các em 
rất thích giải toán khi các em đã có đủ vốn kiến thức, phương pháp giải toán. Các 
em giải toán đúng, chính xác hơn khi các em được thầy cô nhiệt tình hướng dẫn dễ 
hiểu nhất, dễ nhớ nhất. Với phương pháp này tôi đã trang thiết bị cho các em vốn 
kiến thức cơ bản để các em giải dạng toán này không nhầm lẫn, sai sót. Chất lượng 
học của các em được nâng lên rõ rệt. Dạy xong kiểu bài 1, so với năm học trước, 
các em làm bài tốt hơn nhiều. Dạy xong kiểu bài 2, chất lượng càng tăng hơn so 
với thời điểm năm trước. Nhìn chung, các em được giải toán, so sánh cách giải của 
2 kiểu bài này, cho nên các em làm bài chính xác cao, chất lượng khả quan. Qua 
khảo sát chất lượng, tôi thu được kết quả như sau:
 Tổng số HS Điểm Điểm Điểm Điểm
 1 -> 4 5 -> 6 7 -> 8 9 -> 10
 27 2 6 10 9
 Nhìn vào bảng kết quả trên, tôi thấy đó là kết quả thực chất của các em. Kết 
quả đó cho chúng ta thấy được có phương pháp hướng dẫn tốt thì học sinh làm bài 
tốt hơn. Chất lượng học của học sinh không tự dưng mà có được, mà đòi hỏi mỗi 
người giáo viên chúng ta biết cách truyền đạt tới từng đối tượng học sinh. Nhiều 
đồng chí cho rằng dạng toán này dễ. Song, không hẳn như vậy, nếu chúng ta truyền 
đạt kiến thức, phương pháp hời hợt thì các em dễ dàng nhầm lẫn ở bước 2 của 2 
kiểu bài đó, cũng có khi nhầm cả sang dạng toán khác. Cho nên dạy toán ở dạng 
toán này, chúng ta càng cẩn thận, chi tiết bao nhiêu thì chất lượng tiếp thu và làm 
bài càng tăng lên, các em học toán tự tin hơn.
 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường TH Trần Quốc Toản 13