SKKN Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh Lớp 3 Trường TH Thanh Hóa

 I. MỞ ĐẦU
 1.1. Lý do chọn đề tài:
 Như chúng ta đã biết, môn Tiếng Việt ở trường phổ thông có nhiệm vụ 
hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động ngôn 
ngữ được thể hiện trong bốn kĩ năng: Nghe, nói, đọc, viết. Tập đọc là một phân 
môn của chương trình Tiếng Việt bậc Tiểu học. Đây là phân môn có vị trí đặc 
biệt trong chương trình vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho học 
sinh kĩ năng đọc - một kĩ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc học đầu 
tiên, là chìa khóa để các em khám phá kho tàng tri thức trong suốt quá trình học 
tập sau này.
 Những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hóa, khoa học, 
những tư tưởng, tình cảm của các thế hệ trước và của cả những người đương 
thời phần lớn đã được ghi lại bằng chữ viết. Nếu không biết đọc thì con người 
không thể tiếp thu nền văn minh của loài người, không thể sống một cuộc sống 
bình thường, hạnh phúc với đúng nghĩa của từ này trong xã hội hiện đại.
 Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận tri thức lên nhiều lần. Từ đây, 
họ biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã 
hội, tư duy. Biết đọc con người sẽ có khả năng chế ngự một phương tiện văn hóa 
cơ bản trong giao tiếp. Đặc biệt khi đọc các tác phẩm văn chương, con người 
không chỉ được thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động tình cảm, nảy nở 
những ước mơ tốt đẹp, khơi dậy năng lực hành động, sức mạnh sáng tạo cũng 
như bồi dưỡng tâm hồn. 
 Không biết đọc con người sẽ không có điều kiện hưởng thụ giáo dục mà 
xã hội dành cho họ, không thể hình thành và phát triển một nhân cách toàn diện. 
Đặc biệt, trong thời đại bùng nổ thông tin thì biết đọc lại càng quan trọng vì nó 
sẽ giúp con người ta sử dụng các nguồn thông tin, đọc chính là học. Vì vậy, dạy 
đọc có ý nghĩa vô cùng quan trọng.
 Trong khi đó, việc dạy đọc ở trường Tiểu học bên cạnh những thành công 
vẫn còn nhiều hạn chế. Học sinh chưa đọc được như chúng ta mong muốn. Kết 
quả học đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng 
đọc. Khi dạy Tập đọc: Giáo viên cần đọc bài với giọng như thế nào? Làm thế 
nào để giúp học sinh đọc đúng, đọc hay...? Đó là những trăn trở của bản thân 
trong giờ dạy Tập đọc. Xuất phát từ những lí do trên tôi chọn đề tài: ''Một số 
biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh Lớp 3".
 1.2 Mục đích nghiên cứu. Giúp học sinh lớp 3 đọc thành tiếng tốt, từ đó 
học sinh học tốt môn tiếng việt và các môn học khác.
 1.3 Đối tượng nghiên cứu: Các phương pháp, quy trình dạy Tập đọc với 
học sinh lớp 3. 
 1 Người học sẽ đạt được mục tiêu chủ yếu của việc đọc là đọc thông thạo, 
hiểu được nội dung từ, câu, đoạn. Nêu được nội dung chính của bài Tập đọc. 
Bước đầu học sinh biết đọc hay mà chưa yêu cầu học sinh đọc diễn cảm.
 2. Cơ sở thực tiễn.
 2.1. Chương trình phân môn Tập đọc lớp 3.
 Dựa theo quan điểm dạy giao tiếp, quan điểm phân tích và quan điểm tích 
cực hóa hoạt động học tập của học sinh.
 Phân môn Tập đọc lớp 3: Mỗi tuần có 4 tiết, trong đó có 1 buổi có 2 tiết 
Tập đọc - Kể chuyện (Tập đọc 1,5 tiết, Kể chuyện chiếm khoảng 1/4 thời gian 
còn lại). Các bài Tập đọc thực hiện trong 33 tuần (trừ 2 tuần ôn tập và kiểm tra), 
gồm 93 bài, có 30 bài thơ và 63 bài văn xuôi, miêu tả, văn bản khoa học. 
 Nội dung các bài Tập đọc bám sát các chủ điểm: Nhà trường, gia đình, 
quê hương các vùng miền và các dân tộc anh em.
 Các hình thức luyện tập trong môn Tập đọc: Luyện đọc từ, câu, đoạn hay 
cả bài; trả lời câu hỏi tìm hiểu bài, câu hỏi liên hệ giáo dục kỹ năng sống, ý thức 
cộng đồng...
 Như vậy, so với các phân môn khác của Tiếng Việt lớp 3, phân môn Tập 
đọc chiếm khối lượng nhiều nhất. Các phân môn: Tập làm văn, Luyện từ và câu, 
Tập viết, Kể chuyện chiếm 1 tiết/tuần (trừ Kể chuyện khoảng 1/2 tiết). 
 Để học các phân môn khác của môn Tiếng Việt, trước tiên, ta phải học 
Tập đọc. Sách giáo khoa đã cấu trúc 01 tiết Tập đọc đầu, sau đó mới đến các 
phân môn: Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu, Tập viết, Tập làm văn. Hai 
tiết Tập đọc còn lại bố trí xen kẽ. Tập đọc là nguồn cơ sở cung cấp nguồn tư 
liệu, xuất hiện các kiến thức theo trục chủ điểm cho các phân môn còn lại của 
môn Tiếng Việt. 
 Học tập đọc tốt giúp học sinh tiếp thu và học tốt các môn khác, như Toán, 
Tự nhiên và Xã hội, Đạo đức...Bởi có đọc đúng nhanh, hiểu được nội dung thì 
mới giúp học sinh giải quyết tốt các yêu cầu của môn học khác. Nếu đọc chậm, 
sai nội dung thì sẽ làm sai lệch kết quả. 
 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
 Là trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia. Học sinh lớp tôi được học 2 
buổi/tuần.
 Trong các năm học vừa qua, tôi được nhà trường phân công giảng dạy và 
chủ nhiệm lớp 3A. Lớp học của tôi có 27 học sinh. 100% học sinh con nông 
thôn. Có 12 HS nữ, gần 30% em là học sinh vùng công giáo.
 Các em hầu hết ngoan có y thức học tốt, rèn luyện tốt.
 3 - Về ngắt, nghỉ câu sai: đây là lỗi phổ biến khi học sinh phát âm câu dài, 
hay nhịp thơ của dòng thơ. Ví dụ: Tiếng trống mỗi buổi sáng trong trẻo ấy là 
tiếng trống trường đầu tiên, âm vang mãi trong cuộc đời đi học của tôi sau này. 
(Bài: Ông ngoại (Tiếng Việt 3 - tập 1, trang 35). Học sinh đọc ngắt nhịp như 
sau: Tiếng trống mỗi buổi sáng trong trẻo / ấy là tiếng trống trường đầu tiên, / 
âm vang mãi trong / cuộc đời đi học của tôi sau này. Lẽ ra phải ngắt đúng khi 
đọc là: Tiếng trống mỗi buổi sáng trong trẻo ấy / là tiếng trống trường đầu tiên, 
/ âm vang mãi trong cuộc đời đi học của tôi / sau này.
 - Về âm lượng đọc: Học sinh thường đọc nhỏ. Khi các em này đọc học 
sinh chỗ khác trong cùng lớp không nghe được. Những học sinh này do thói 
quen đọc. Việc đọc quá to thì ít hơn, nhưng cũng có vài em đọc quá to. Những 
học sinh đọc quá to thường là lúc đọc đồng thanh. Các em đua nhau đọc và đọc 
quá to dẫn đến tiêu hao năng lượng nhiều. Các em đó sẽ trở nên mệt mỏi, ảnh 
hưởng đến tiếp thu các tiết khác, nhất là cuối buổi.
 - Về tốc độ: Học sinh thường đọc chậm và sai về cách ngắt nghỉ câu, do 
khả năng linh hoạt của bản thân. Bên cạnh đó cũng có em đọc khá nhanh không 
biết ngắt nghỉ câu văn, dòng thơ. Những em đọc nhanh cũng do thói quen mà 
trước đó chưa sửa. Khi các em đọc bài thơ thường không hay, đọc như văn xuôi.
 3. Giải quyết vấn đề.
 Trước thực trạng trên bản thân đã tìm các giải pháp khắc phục.
 + Sửa lỗi sai về âm, thanh, ngắt nhịp, tốc độ đọc ngay sau khi nắm được 
tình hình đọc của mỗi em.
 + Tích cực rèn các kỹ năng đọc thành tiếng, đọc câu, đọc đoạn và cả bài 
qua quy trình dạy tập đọc ngay trong tiết học chính và học ôn buổi chiều.
 + Tích hợp với các môn học khác để giúp các em đọc đúng.
 + Tổ chức các trò chơi củng cố cách đọc ngay trong tiết dạy, ở phần củng 
cố, nhận xét, góp phần tạo hứng thú cho học sinh khi học.
 + GV phải tự luyện đọc mẫu bằng cách phát âm chuẩn. Giáo viên phải 
đọc theo đúng nghĩa đọc mẫu để học sinh dể cảm nhận ngay trong tiết học. Vì 
chỉ có giáo viên là mẫu chuẩn khi đọc mà không ai khác. Nhất là học sinh vùng 
nông thôn các em rất ít được nghe những giọng đọc hay và chuẩn. Khi tiếp xúc 
với môi trường bên ngoài ít có người phát âm đúng.
 3.1. Tăng cường khả năng đọc mẫu của GV trước lớp:
 Muốn người học cảm nhận được cái hay của từng đoạn, cả bài không có 
biện pháp nào hữu hiệu hơn là giọng đọc mẫu của giáo viên. Giáo viên đọc hay 
(diễn cảm tốt) sẽ làm cho nội dung đó truyền cảm đến học sinh nhanh nhất và 
hiệu quả nhất mà không gì có thể thay thế - kể cả lớp trong lớp có học sinh đọc 
tốt. Vì giáo viên luôn là hình mẫu l ý tưởng để học sinh nghe và đọc theo. Đó là 
điều cảm nhận của tất cả giáo viên Tiểu học. Các em nghe theo lời thầy cô chủ 
 5 + Khi đọc trong nhóm: Mỗi học sinh đọc lần lượt theo yêu cầu cả bài hoặc 
nối tiếp đoạn. Khi một em đọc, các em còn lại nghe để nhận xét, sửa lỗi về cách 
đọc (giọng đọc hợp với yêu cầu của câu, đoạn, bài hay chưa?).
 + Đọc nhận xét trong nhóm, báo cáo trước lớp (giáo viên) lỗi bạn hay mắc 
(âm vần, dấu, ngắt nhịp, tốc độ nhanh, chậm...) mà nhóm đã nhận xét, đề nghị 
với giáo viên giúp đỡ cách đọc. Tìm ra bạn đọc tốt nhất để thi cùng các nhóm 
khác. 
 - Phân loại đối tượng: Học sinh đọc có năng khiếu và học sinh đọc còn 
hạn chế vào đều các dãy để các em kèm cho việc đọc tốt hơn khi luyện đọc theo 
nhóm. Việc này tôi tiến hành sau 2 tuần đầu năm học (Sau khi biết khả năng đọc 
của từng em).
 b) Tiến hành:
 + Luyện đọc đúng tiếng, từ. Thực hiện ở phần luyện đọc nối tiếp theo 
câu.
 Bước 1: Chọn một số tiếng, từ ngữ hay đọc sai ghi lên bảng ở phần luyện 
đọc. GV không chọn quá nhiều, chỉ chọn tối đa 7 từ, vì ít có bài nào HS sai 
nhiều như vậy.
 Vi dụ: Tập đọc: Trận bóng dưới lòng đường - Tiếng Việt 3, tập 1, trang 
54, 55. 
 Luyện đọc Tìm hiểu bài
 - Tiếng, từ khó: húi cua, chút nữa - Ngần ngừ, dốc bóng
 quyết định, khuỵu xuống, xuýt xoa - Khung thành
 “kít...ít”
 - Câu: 
 Bước 2: Luyện đọc sửa lỗi phát âm sai: Phát huy tính tích cực của HS tự 
sửa, GV đọc mẫu (nếu cần), HS luyện đọc đúng. Thời gian khoảng 2-4 phút.
 HS hay phát âm sai “cua” đọc thành “cu”; tiếng kít...ít nhiều HS đọc sai 
như cách viết, mà phải đọc tiếng kít...ngân dài. Các từ khó: quyết định, khuỵu 
xuống, xuýt xoa. Gọi HS đọc, nếu HS đọc chưa đúng thì GV đọc mẫu rồi cho 
HS đọc lại đúng. 
 Riêng từ chút nữa HS hay đọc sai thành trút nửa hay chút nửa (Sai âm 
và dấu thanh) GV cũng cho tiến hành như trên, nhưng khi phát âm tiếng nữa HS 
cần chú ý đọc đúng theo mẫu. Vì nửa và nữa hoàn toàn khác nhau về nghĩa.
 Bước 3: Luyện củng cố: Chọn một số tiếng khó vừa đọc cho 1-3 em đọc 
lại. (1 phút). Bước này tôi thường cho nhóm đọc để tự sửa lỗi.
 7 GV nêu yêu cầu để HS thực hiện. Ví dụ câu hỏi 1: Điều gì khiến các bạn 
nhỏ phải dừng lại? GV yêu cầu đọc cả đoạn 1 và 2 để tìm ra câu trả lời là có một 
ông cụ già đang ngồi ở vệ cỏ ven đường chờ xe buýt chở đến bệnh viện.
 Bước 2: Chọn câu trả lời hợp với câu hỏi.
 HS thảo luận trong nhóm để tìm câu trả lời hay nhất, đúng nhất.
 Bước 3: Chốt nội dung chính của đoạn bài.
 GV ghi bảng lớp nội dung cho HS nhăắc lại để nhớ. Mục đích là giúp HS 
hiểu được nội dung chính của đoạn, bài để các em đọc hay hơn.
 + Luyện đọc lại, thi đọc:
 - Việc luyện đọc lại thường tiến hành trong nhóm sau đó để nhóm chọn 1 
em tham gia thi đọc để củng cố và học tập lần nhau.
 - Theo nhóm để sửa lỗi: Khi tổ chức luyện đọc nhóm, tôi để HS tự sửa sai 
cho HS, theo cách: từng em đọc, nhóm nghe nhận xét, đề nghị bạn đọc đúng.
 + Tổ chức tốt hình thức luyện đọc theo nhóm. 
 - Tôi chỉ định luân phiên các em đọc tốt làm nhóm trưởng để điều hành 
việc đọc và kết hợp sửa sai. 
 - Nếu nhóm nào có HS đọc sai thì biểu dương và đặc biệt khen những 
nhóm có HS đọc đúng và hay phát âm sai, sửa lỗi tốt. Tôi ghi luôn nhận xét vào 
sổ theo dõi chất lượng giáo dục của tháng đó với HS tiến bộ.
 - Cho HS có năng khiếu đọc, học sinh mắc lỗi đọc lại với tinh thần cầu 
thị.
 Kết quả, sau gần 1 học kỳ làm quen với cách rèn luyện kỹ năng trên, 
nhiều học sinh đọc có tiến bộ đọc nhanh và lưu loát hơn. Các em này rất phấn 
khởi và hay xung phong đọc.
 + GV biết cách quan sát cách đọc của học sinh.
 - Phát hiện nhanh HS hay đọc sai các lỗi. Cho HS nhận xét. GV trực tiếp 
sửa cách đọc đúng cho HS.
 - GV phải kiên trì khi luyện đọc cho HS nhất là HS đọc chậm, sai lỗi. 
Khen, động viên qua nhận xét sự tiến bộ của HS từng bài, đúng theo tinh thần 
Thông tư 30 của Bộ GD&ĐT để giúp các em vượt qua khó khăn.
 3.3. Tổ chức thi đọc và các trò chơi gây hứng thú cho HS ở phần Thi 
đọc theo nhóm hay củng cố, tổng kết bài.
 3.3.1. Thi đọc:
 Mục đích:
 - Luyện đọc đúng và nhanh từng đoạn văn ( khổ thơ) trong bài tập đọc ở 
sách giáo khoa Tiếng Việt 3 
 9